Kæra vegna deiliskipulags við Gauksstaði

Tíu fjölskyldur hafa kært deiliskipulag fyrir Gauksstaði í Suðurnesjabæ til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála. Kæruna hefur Gísli Tryggvason lögmaður unnið fyrir íbúana, sem telja að við skipulagsvinnuna hafi verið gengið gegn lögum, reglugerðum og rétti nágranna.

Krafist ógildingar skipulagsins

Í kærunni, sem dagsett er 14. október 2025, er farið fram á að úrskurðarnefndin felli úr gildi ákvörðun Suðurnesjabæjar um samþykkt deiliskipulagsins, sem auglýst var í B-deild Stjórnartíðinda 15. september. Kærendur krefjast jafnframt þess að framkvæmdir á svæðinu verði stöðvaðar til bráðabirgða, þar til nefndin hefur lokið málinu.

Byggt á hættusvæði

Ein meginmálstaða kærunnar er sú að svæðið við Gauksstaði sé þekkt flóðasvæði og því ólíklegt að uppbygging á svæðinu standist lög um öryggi mannvirkja og náttúruvá. Vísað er til bréfs Náttúruhamfaratryggingar Íslands frá 10. september, þar sem sveitarfélögum er bent á að þau beri ábyrgð á skipulagi á svæðum sem eru viðkvæm fyrir náttúruhamförum.

Í kærunni segir að með samþykkt deiliskipulagsins hafi bæjarstjórn gengið fram hjá fyrri athugasemdum frá Veðurstofu Íslands, Vegagerðinni og öðrum stofnunum, sem hafi bent á að svæðið sé flóðahættusvæði. Þá sé óljóst hvort viðeigandi flóðvarnir séu til staðar.

Misræmi í gögnum og hugtökum

Gísli Tryggvason bendir í kærunni á að verulegt misræmi sé milli aðalskipulags og deiliskipulags. Í gögnum sé vísað bæði til „gistirýmis“ og „smáhýsa“, en þessi hugtök hafi ekki sömu lagalegu merkingu. Kærendur telja að notkun þessara ólíku hugtaka hafi leitt til villandi framsetningar og að almenningur hafi ekki fengið skýrar upplýsingar um umfang framkvæmda.

Í aðalskipulagi sé gert ráð fyrir allt að 500 m² heildarstærð smáhýsa, en í nýja deiliskipulaginu sé heimiluð uppbygging allt að 700 m². Kærendur segja þetta fela í sér verulega aukningu án þess að skýrt hafi verið frá henni.

Vanrækt að taka á flutningsleiðum og aðkomu

Í kærunni kemur fram að aðkoma að svæðinu sé ófullnægjandi og ekki hafi verið sýnt fram á að umferð, öryggisleiðir og vatnsvarnir standist lög og reglugerðir. Bent er á að aðalumferð inn á svæðið liggi um Gauksstaðaveg sem sé þröngur og án gangstétta, og að ekkert liggi fyrir um hvernig tryggja eigi aðgengi björgunaraðila, neðanflóðavarnir eða frárennslislausnir.

Kærendur benda einnig á að skipulagsferlið hafi ekki verið gegnsætt og að íbúar í næsta nágrenni hafi ekki fengið viðeigandi upplýsingar eða tækifæri til að gera athugasemdir áður en málið var samþykkt.

Hagsmunir almennings og tryggingavernd

Í lok kærunnar er vakin athygli á því að sveitarfélagið beri mikla ábyrgð gagnvart íbúum og tryggingasjóðum ef byggt verður á hættusvæði. Vísað er til laga um náttúruhamfaratryggingu Íslands þar sem segir að bætur geti verið felldar niður ef mannvirki eru reist á svæðum þar sem almennt er vitað að náttúruvá sé til staðar.

„Ekki verður séð að stjórnendur hins litla sveitarfélags hafi tekið slíkar skipulagsákvarðanir með fullnægjandi tilliti til öryggis og hagsmuna íbúa eða skattgreiðenda,“ segir í kærunni.

Beðið niðurstöðu úrskurðarnefndar

Úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála mun nú fjalla um kæru fjölskyldnanna tíu. Þar verður meðal annars metið hvort deiliskipulagið hafi verið samþykkt í samræmi við aðalskipulag og gildandi lög, og hvort hætta vegna sjávarflóða og annarra náttúruvár hafi verið metin með fullnægjandi hætti.