Árangur í baráttu fyrir launum fatlaðra

Undanfarna daga hefur töluvert verið ritað og rætt um laun fatlaðra einstaklinga. Þar er margt sem ekki lítur vel út og vekur upp spurningar. Við hjá Þroskahjálp á Suðurnesjum höfum farið aðrar leiðir í launamálum fatlaðra starfsmanna en þeir sem við berum okkur saman við. Þar hefur öll okkar orka síðustu tíu árin farið í að bæta kjör og aðbúnað þeirra starfsmanna sem hjá okkur vinna.

Eftir að þjónusta sem ríkið veitti fötluðu fólki var flutt frá ríki til sveitarfélaga 1. janúar 2011 stóð Þroskahjálp á  Suðurnesjum frammi fyrir miklum vanda. Fótum var kippt undan umsvifamiklum rekstri í Ragnarseli á mælikvarða óhagnaðardrifins áhugamannafélags. Og eftir sat félag og einstaklingarnir sem byggt höfðu upp þjónustuna með stórt húsnæði og skuldir. Í Ragnarseli var tekið á móti fötluðum börnum úr grunn- og framhaldsskólunum á Suðurnesjum eftir skólatíma. Þeim var boðin fjölbreytt félagsþjónusta, sjúkraþjálfun og gæsla til loka vinnudags. Með yfirtöku málefna fatlaðra til sveitarfélaganna færðist öll sú þjónusta yfir til skólanna. Sagan geymir afrek þessa fólks sem vann sig út úr vandanum, losaði húsnæði í Ragnarseli og greiddi upp skuldir þegar tekjurnar hættu að berast. En draumurinn um stuðning og atvinnusköpun fyrir fatlaða var á lífi. Dósasel var þá komið á koppinn og hefur verið eini starfandi vinnustaður fyrir þann hóp á Suðurnesjum allar götur síðan. Sjálfstætt starfandi félag sem hefur ekki notið opinberra styrkja umfram annað atvinnulíf ef frá er talin niðurfelling fasteignagjalda af húseign félagsins.

Styrkari rekstur, betri laun

Framan af var rekstur Dósasels erfiður en með viljann að vopni og nánu samstarfi við yfirmenn og starfsfólk Endurvinnslunnar og vélvæðingu starfseminnar fóru góðir hlutir að gerast. Fyrstu árin í rekstri Dósasels voru lág laun greidd til viðbótar við bætur. En með samstilltu átaki stjórnarmanna, Endurvinnslunnar og fjölgun farþega á Keflavíkurflugvelli var skotið styrkum fótum undir starfsemina í Dósaseli. Meginmarkmiðið var að styrkja reksturinn og bæta starfskjör og aðstöðu starfsmanna. Eftir að við kynntum okkur launakjör hjá öðrum og sambærilegum vinnustöðum lá ljóst fyrir að slík kjör ætluðum við aldrei að greiða. Við gerðum því samkomulag við Verkalýðs- og sjómannafélag Keflavíkur um kaup og kjör okkar starfsmanna. Markmiðið var að fatlaðir starfsmenn Dósasels fengju sambærileg launakjör og tíðkuðust á almennum vinnumarkaði. Það var auðvitað bratt og því fylgdi mikil áskorun fyrir veikburða rekstur og litla tekjumöguleika að ná því marki. Samkvæmt samkomulagi sem við gerðum við VSFK greiddum við okkar starfsfólki 50% af almennum launataxta á meðan við styrktum reksturinn til að standa undir frekari launakostnaði. Með samningum fengu starfsmenn Dósasels öll þau réttindi sem aðrir félagsmenn í VSFK hafa. Þar með talið aðgengi að leigu sumarhúsa, afslætti í líkamsrækt og önnur kjör og hlunnindi sem félögum stendur til boða. Þrátt fyrir að okkar fólk nýti sér þessi hlunnindi á takmarkaðan hátt eru þau mikilvæg fyrir starfsmenn okkar og stöðu þeirra. Að þau sitji við sama borð og aðrir. Við hjá Þroskahjálp erum þakklát starfsmönnum og forystufólki VSFK fyrir þeirra skilning og hjálpsemi að  koma skikki á launamál okkar fólks. Og ekki síður fyrir að taka á móti þeim eins og öðrum fullgildum félagsmönnum á starfssvæði VSFK. Í dag greiða allir starfsmenn félagsgjald til VSFK.

Launin eru sambærileg

Í dag skrifa allir launamenn undir ráðningasamning þar sem fram kemur starfshlutfall og í dag eru útborguð dagvinnulaun 2.225 kr./klst. og næturvinna 4.004 kr./klst. Þá fær okkar fólk eins og aðrir 10,17% orlof greitt inn á orlofsreikning sem greitt er út í maí á hverju ári. Launahækkanir eru í takt við það sem gerist á almennum markaði.

Lengi vel var starfsfólki boðið upp á hafragraut í morgunmat og heita máltíð í hádeginu. En áhugi var ekki á því til lengdar hjá starfsmönnum svo því hefur að mestu verið hætt en stendur til boða breytist forsendur. Sama var upp á teninginn þegar fyrirtækið Dynjandi gaf starfsmönnum vinnufatnað að ekki var áhugi fyrir að klæðast sérstökum fatnaði í vinnunni. Ég held að það hafi verið þeirra leið til að vera hluti af samfélaginu og ekki sérstaklega merkt eða öðruvísi klædd. Þetta lærðum við með samstarfinu í Dósaseli og þar fann enginn upp hjólið en við þekkjum hvert á annað. Starfsandinn er líkari stóru heimili en vinnustað þar sem nýliðar njóta þekkingar þeirra reyndari og samkennd er stór hluti daglegs lífs. Við erum öll einstök og hlúum að hæfileikum hvert annars sem af einhverjum ástæðum er hluti af okkar starfsmönnum. Þegar einhver þarf að fara í bílpróf, fá ný gleraugu eða sækja sér heilbrigðisþjónustu er það oft leyst eins og á hverju öðru heimili. Við gerum það saman. Eðlilega er Dósasel ekki vinnustaður fyrir alla fatlaða og það þarf töluvert líkamlegt og andlegt atgervi til að standast álag og vinnutíma.

Uppskeran er ríkuleg

Þjónusta starfsmanna í Dósaseli er samfélagsleg þjónusta þeirra við íbúa á Suðurnesjum. En starfsemin nýtur líka stuðnings einstaklinga og fyrirtækja sem við erum þakklát fyrir. Fyrirtæki á Keflavíkurflugvelli hafa lagt starfseminni lið og sum gefa allar tómar dósir og flöskur í Gjafasjóð Dósasels. Eldri borgarar sem alltaf eru á röltinu safna dósum og leggja í Gjafasjóð og margir aðrir sýna stuðning í verki. Starfsemin í Dósaseli verður aldrei sterkari en það bakland sem íbúarnir sýna starfseminni. En starfsmenn Dósasels standa líka vaktina fyrir íþróttahreyfinguna og þjónusta Flugstöðina á Keflavíkurflugvelli alla daga ársins þegar kallað er eftir að tæma full ílát af flöskum og dósum.

Ánægjulegustu tíðindin eru þegar okkar starfsmenn eru kallaðir til starfa hjá öðrum fyrirtækjum. Hæfileikar og reynsla okkar fólks er eftirsótt í þjónustustörf í öðrum fyrirtækjum og við gleðjumst innilega þegar til þeirra er leitað. Margir hafa þannig fest sig í sessi á almennum vinnumarkaði á eigin ábyrgð, með reynslu og þekkingu úr Dósaseli. Uppskeran af starfinu verður ekki ríkulegri en það.  Kannski finnst fólki þetta allt svo sjálfsagt, en það er það ekki og ábyrgð okkar allra er mikil á því að þessi tækifæri sem við sköpum í Dósaseli verði áfram til staðar.

Okkar starfsmenn rísa undir þeirri ábyrgð. Þess vegna er það okkar ósk að samfélagið á Suðurnesjum standi áfram vörð um starfsemina í Dósaseli. Þannig tryggjum við sambærileg launakjör fyrir okkar fólk.

Ásmundur Friðriksson,
fv. formaður.