Hvað eruð þið Jónarnir alltaf að flækjast fyrir honum Júlla?

Þetta sagði einn ágætur sveitarstjórnarmaður við mig fyrir nokkrum dögum og bætti við "eru þið á móti framþróun, eða hvað?". Ég hef reyndar talsvert verið spurður um hvað andstaða okkar Jóns Gunnarssonar snúist varðandi stækkun Hitaveitunnar, þar sem við höfum verið á öndverðum meiði við forstjórana og meirihluta stjórnarinnar.Sérstaklega fannst mér athyglisverð athugasemd sem ég heyrði af um daginn eftir sveitarstjórnarmanni sem fullyrti að "ef menn hefðu hlustað á okkur Jónana þegar sameiningaráform Hitaveitunnar og Rafveitu Hafnarfjarðar voru til umræðu, þá hefðu sveitarfélögin ekki fengið 1120 miljóna króna greiðslu, sem hefði komið eins og himnasending og væri nú nánast að bjarga fjárhag sveitarfélaganna".

Þessi athugasemd, sem er algjör öfugsnúningur í málinu og segir mér talsvert um hvað ýmsir sveitarstjórnarmenn setja sig illa inn í þessi mikilvægu mál, varð til þess að ég ákvað að setjast niður og skrifa þessa grein og koma þannig á framfæri hinu rétta í málinu og mínum sjónarmiðum.

Sameining Hitaveitu Suðurnesja og Rafveitu Hafnarfjarðar (RH).
Við Jónarnir vorum frá upphafi fylgjandi þessum sameiningaráformum og töldum þetta geta verið hið besta mál fyrir eigendur Hitaveitunnar. Ágreiningur okkar við aðra stjórnarmenn snérist mestan part um skiptingu eignarhluta milli aðila. Við töldum að upphaflegar tillögur, sem fyrirtækið MP verðbréf unnu og lögðu til, gerðu einfaldlega ráð fyrir of stórum eignarhlut Hafnfirðinga.

Að okkar mati voru aðallega tvær leiðir færar til að leysa þennan ágreining. Annað hvort yrði eignarhlutur Hafnfirðinga lægri eða að eigið fé Hitaveitunnar yrði lækkað með útgreiðslu til eigendanna áður en til sameiningar kæmi. Við töldum að útgreiðsla til eigendanna gæti verið allt að 1500 miljónir króna, en lögðum þó til að það yrði metið. Öllum var ljóst að þennan ágreining þurfti að leysa þar sem sérhver eignaraðili hafði neitunarvald samkvæmt þágildandi lögum um Hitaveitu Suðurnesja.

Ekki fékkst hljómgrunnur í stjórn HS fyrir því að útgreiðsluleiðin yrði metin, en fram kom tillaga um að greiddar yrðu til eigendanna 900 miljónir króna.

Okkur Jónunum fannst með þessu hálfur sigur unninn. Við vildum þó að lengra yrði gengið. Tillaga um að vísa málinu til fulltrúa eigenda HS, þ.e. sveitarstjórnanna og ríkisins, til endanlegrar úrlausnar var samþykkt í stjórn HS með öllum greiddum atkvæðum. Fulltrúar sveitarfélaganna settust yfir málið og varð sú niðurstaða, að til viðbótar þeim 900 miljónum króna sem búið var að leggja til að greiddar yrðu til eigenda HS, yrði greiddur arður vegna áranna 1998-1999 að upphæð kr. 220 miljónir.

Þar með lá fyrir að greiddar yrðu út kr. 1.120.000.000.-, sem skiptust milli eigendanna í hlutfalli við eignarprósentu.
Reykjanesbær með 52,20 % eignarhlut fékk kr. 584.640.000.-
Ríkissjóður með 20,00 % eignarhlut fékk kr. 224.000.000.-
Grindavíkurbær með 11,17 % eignarhlut fékk kr. 125.104.000.-
Sandgerðisbær með 6,99 % eignarhlut fékk kr. 78.288.000.-
Gerðahreppur með 6,07 % eignarhlut fékk kr. 67.984.000.-
Vatnsleysustrandarhreppur með 3,57 % eignarhlut fékk kr. 39.984.000.-

Það er alveg kristalklárt í þessu máli, að ef við Jónarnir hefðum verið tilbúnir til að samþykkja tillögur MP verðbréfa um sameiningu HS og RH, þá hefði ekki verið greidd ein einasta króna til eigendanna, vegna sameiningar fyrirtækjanna.
Ég var tiltölulega ánægður með þá niðurstöðu sem náðist um málið og sérstaklega hefur það glatt mig að vita til þess að þessir fjármunir hafa komið sér mjög vel fyrir sveitarfélögin hér á Suðurnesjum, sem sum hver a.m.k. hafa verið með erfiða fjárhagsstöðu.

Kaup Hitaveitu Suðurnesja hf á Bæjarveitum Vestmannaeyja (BV).
Stefna stjórnar HS hf, að stækka fyrirtækið og styrkja samkeppnisstöðu þess er góð og gild að mínu mati, svo framarlega að eigendur fyrirtækisins geti verið nokkuð vissir um að allar ákvarðanir í þessum efnum hafi í för með sér góða arðsemi.
Kaup HS hf á BV tel ég slæman kost fyrir eigendur HS hf, eins og þau eru fyrirhuguð og miðað við þær upplýsingar sem fyrir liggja. Skoðum málið nánar.

* Vestmannaeyjar eru einangraður orkusölumarkaður og í raun ekkert sem bendir til aukningar í orkusölu þar á næstu árum.
* Á s.l. 10 - 12 árum hefur íbúum þar fækkað um u.þ.b. 500.
* Væntanleg ný orkulög boða frelsi og samkeppni í raforkusölu og þá má vænta þess að stórir orkunotendur muni bjóða út sín orkukaup.
* Í Vestmannaeyjum eru Vinnslustöðin hf og Ísfélag Vestmannaeyja hf langstærstu orkukaupendurnir og með breyttum orkulögum hefur HS hf enga vissu fyrir áframhaldandi viðskiptum þessara aðila.
* BV hafa verið reknar með tapi undanfarin ár og ekki skilaðVestmannaeyjabæ neinum arði, enda hefur arðsemi eiginfjár BV verið neikvæð.
* Þrátt fyrir taprekstur BV, er í sameiningaráformum fyrirtækjanna gert ráð fyrir 17% lækkun á almennum raforkusölutaxta í Vestmannaeyjum 1. mars n.k., sem mun lækka tekjurnar umtalsvert.
* Engar áætlanir hafa verið gerðar um samlegðaráhrif af sameiningu HS hf og BV og engir útreikningar eru til um arðsemi af þessum kaupum fyrir hluthafa HS hf.
* Með þessum kaupum mun innra virði hlutafjár HS hf lækka um 6%, eða sem svarar um 500 miljónum króna.
* Eigið fé BV er talið vera aðeins liðlega 200 miljónir króna og með kaupunum aukast skuldir HS hf um tæpar 800 miljónir króna.

Við Jónarnir lögðum til í stjórn HS hf að fengin yrði utanaðkomandi ráðgjafi til að leggja mat á markaðsvirði hlutafjár HS hf áður en af kaupunum yrði og einnig lögðum við til að framkvæmd yrði lögfræðileg og fjárhagsleg áreiðanleikakönnun á þessum kaupum. Báðar þessar tillögur voru felldar.

Þrátt fyrir að þessi kaup þurfi augljóslega mun betri skoðun með arðsemissjónarmið að leiðarljósi, hafa 91,2% hluthafa samþykkt heimild til stjórnar HS hf um að kaupa BV og greiða fyrir með nýju hlutafé að upphæð tæpar 512 miljónir króna.
Gengi þessara hlutabréfa má sterklega rökstyðja að sé u.þ.b. tvöfalt, sem þýðir að fyrir liðlega 200 miljóna króna eign, sem ekki er auðvelt að sjá að gefi af sér nokkurn arð, eru hluthafar HS hf búnir að samþykkja að greiða um 1000 miljónir króna.

Í mínum huga er kappið í þessu máli mun meira en forsjáin. Það er ekki nóg að stækka, bara til að stækka.

Ég veit að margir eru mér sammála um að Hitaveita Suðurnesja hf er langverðmætasta eign Suðurnesjamanna og með góðum rekstri ættu sveitarfélögin að geta notið arðsins sem fyrirtækið getur gefið af sér. Ég tel því brýnt, að ekki séu teknar fljótfærnislegar ákvarðanir sem jafnvel hafa það í för með sér að arðgreiðslur til sveitarfélaganna verði minni en annars hefði verið á næstu árum.

Jón Norðfjörð,
stjórnarmaður í Hitaveitu Suðurnesja hf.