Heilbrigðisþjónusta á Suðurnesjum

Heilbrigðisstofnun Suðurnesja (HSS) hefur nú um langt skeið starfað við mikla erfiðleika, framan af við talsverða óvissu meðal starfsliðs og nú nærri hálft ár við mikinn mótbyr. Eflaust má finna fleiri en eina ástæðu, enda segir gamalt máltæki að sjaldan valdi einn þá tveir deili. Engum dylst að mestir orsakavaldar eru tveir.Óvissa og deilur
Annar er óvissa. Eftir að út kom skýrsla um athugun á starfsemi stofnunarinnar greip heilbrigðisráðuneytið til nokkurra ráðstafana. Ljóst er að einhverjar þeirra, ellegar það hvernig að var staðið, hafa valdið óvissu meðal hluta starfsfólks um stöðu stofnunarinnar í framtíðinni og starfsöryggi, jafnvel starfsheiður. Slíkar hugrenningar skemma ævinlega starfsanda, sem er stofnun af þessu tagi afar mikilvægur. Hinn orsakavaldurinn er deila sú sem reis milli heimilislækna við heilsugæslu stofnunarinnar og heilbrigðisráðherra. Kannske má segja að enn meiru hafi valdið það hvernig ráðherra kaus að halda á málinu. Hvað sem því líður fór það í slíkan hnút að heimilis- eða heilsugæslulæknar við HSS ákváðu nærfellt allir að láta af störfum við stofnunina, þar á meðal allir sem lengst höfðu starfað hér. Ljóst er að þeim hefur verið stórlega misboðið.
Margir hafa látið í sér heyra vegna þessa og hafa talið að ýmsir sem hefðu getað skorið á hnútinn, hafi ekki gert það sem í þeirra valdi stóð. Þannig hefur mátt sjá og heyra gagnrýni á stofnunina, stjórn hennar, sveitarstjórnarmenn og okkur alþingismenn. Þessir aðilar hafa þó ekki átt þess kost að koma að deilunni, því hún var milli ráðherra og heilsugæslulækna. Það er þó umhugsunarefni að deilur um sama efni komu síðar upp annars staðar en hafa hvergi hlaupið í jafn harðan hnút og hér. Mér er ekki alveg grunlaust um að það megi að nokkru rekja til fyrrnefndrar skýrslu um athugun á starfsemi HSS eða þeirra ráðstafana sem gripið var til. Ekkert af þessu er hins vegar rétt að færa til fyrra horfs, heldur verður að byggja starfsemi og þjónustu stofnunarinnar á þeim grundvelli sem nú hefur skapast.

Unnið úr vanda
Stjórnendur HSS hafa verið gagnrýndir fyrir það að finna ekki viðhlýtandi lausn á læknaskorti heilsugæslunnar. Fólk spyr hvers vegna í ósköpunum læknar fást ekki til að setjast hér að. Sökum þess er rétt að segja eins og er að nú eru nokkur ár liðin frá því hér bjó heilsugæslulæknir. Ástæður þeirra má greina í því sem gagnrýnt var í fyrrnefndri skýrslu. Undanfarna mánuði hafa stjórnendur HSS unnið mjög að því að manna þær læknastöður sem heilsugæslan þarfnast til að veita þá þjónustu sem henni er ætlað.
Í því starfi sýnist mér hafa komið berlega í ljós, að sú skipan sem uppi er um réttindi heimilislækna veldur því að of fáir ungir læknar kjósa að ljúka námi í þeirri grein. Mikil umfjöllun um stöðu þeirra sem sérfræðinga hefur valdið því að umræða um heilbrigðisþjónustu og um heilsugæslu sérstaklega hefur beint athyglinni einkum að heimilislæknum en aðrar sérgreinar læknisfræðanna hafa horfið í skuggann. Það er miður því góð og öflug heilbrigðisþjónusta þarfnast lækna með fjölbreytta sérfræðimenntun og þjálfun. Að auki hafa allir læknar með góða undirstöðu þ.e. góða almenna læknismenntun, sterkan grundvöll til að grípa inn í almenna heilbrigðisþjónustu og veita þeim umönnun og lækningu sem þurfa.

Til framtíðar
Til að bæta úr þeim vanda sem heilsugæsla HSS komst í hafa stjórnendur stofnunarinnar unnið hörðum höndum að því að manna þær stöður sem þarf. Nú er það að takast. Ég hef kynnst þeim ráðstöfunum sem stjórnendur HSS hafa gert og sannfærst um að þær munu bæta úr. Nægilega margir heimilislæknar (heilsugæslusérfræðingar) hafa ekki fengist, en þeim mun fjölga á næstunni. Hingað koma nú að auki fleiri sérfræðingar í öðrum greinum en áður og þeim fer fjölgandi. Einnig hefur verið undirbúið að fá til heilsugæslunnar og sjúkrahússins almenna lyflækna. Viða erlendis gegna almennir lyflæknar viðameira hlutverki en hér, þar sem þeir sinna sjúklingum bæði á legudeildum, göngudeildum og heilsugæslustöðvum. Þeir eru í hópi þeirra lækna sem taka á móti sjúkum, slösuðum og öðrum sem leita lækninga; þeir greina einkenni og sjúkdóma, stjórna lyfjameðferð og annarri meðferð eða vísa til viðeigandi sérfræðinga. Hlutverk þeirra er því að sumu leiti líkt hlutverki heimilislækna og kemur því ekki á óvart að samvinna lyflækna og heimilislækna hefur víða verið farsæl og hvorir haft stuðning af öðrum. Hingað mun enn fremur koma nokkrir lyflæknar sem hafa sérfræðimenntun til að fást við algenga sjúkdóma og kvilla. Allt þetta mun verða til þess að efla þá þjónustu sem HSS veitir íbúum á Suðurnesjum og gera hana öruggari en áður. Þeir ungu læknar sem á næstunni bætast við starfslið HSS munu bæta þjónustu hennar, því getum við treyst.
Það er gott að finna, að stjórnendum HSS er, þrátt fyrir erfiðleika og gagnrýni, ljóst að eftir nótt kemur dagur og traustvekjandi að sjá hve einbeitt þeir vinna að lausn þess vanda sem uppi er. Þá er sérstaklega hvetjandi að sjá að þeir hafa jafnframt unnið að hugmyndum um framtíðarþróun stofnunarinnar og vilja þannig leggja grunn að því hvernig hún muni í framtíðinni best þjóna Suðurnesjabúum. Á næstu vikum hyggjast þeir kynna framtíðarsýn HSS. Þar verður margt áhugavert og forvitnilegt að sjá. Jákvætt og uppbyggjandi fyrir okkur sem treystum á góða og örugga heilbrigðisþjónustu á Suðurnesjum.
Ég óska HSS og starfsfólki hennar að vel takist að leysa úr bráðum vanda. Ég hef séð að hann fer minnkandi. Ég óska þess að stofnunin og starfsfólk hennar fái að njóta batnandi aðstöðu, dugnaðar, hugkvæmni og samviskusemi. Okkur sem þjónustu þeirra njótum óska ég þess að sem fyrst sjái fram úr erfiðleikunum. Megum við kunna að meta það sem vel er fyrir okkur gert, og oft er unnið við erfiðar aðstæður.

Árni Ragnar Árnason, alþm.