Móðir Íslands í Kaupmannahöfn

Halla Benediktsdóttir úr Keflavík hefur verið kölluð móðir Íslands í Kaupmannahöfn og það er ekkert skrýtið. Mikill fjöldi Íslendinga hefur leitað til hennar um hin ýmsu málefni allt frá því hún hóf þar störf fyrir all nokkrum árum síðan. Halla og Hrannar Hólm, eiginmaður hennar, fluttu til Kaupmannahafnar vegna atvinnu bóndans og þau voru bara nýkomin í kóngsins Kaupmannahöfn þegar leið Höllu lá í Jónshús. Keflavíkurhjónin hafa búið annars staðar en í heimabænum stærstan hluta lífs síns og eru ekki á leiðinni heim. En hvað er þetta með „móðir Íslendinga“?

 „Ég frétti fljótt af Jónshúsi þegar ég kom til Kaupmannahafnar og sá á Facebook að þar væri íslenskuskóli. Verandi með tíu ára gamlan strák var ekkert annað á dagskránni en að mæta með drenginn í skóla. Uppfrá því mætti ég í Jónshús í hverri viku með drenginn en í þessum heimsóknum mínum uppgötvaði ég að Jónshús var svo miklu meira. Það voru kaffihlaðborð um helgar og alls kyns hittingar og hópar að störfum í húsinu á hverjum degi.“ 

Halla segir að hægt og rólega hafi hún farið að nýta húsið sem var aðal samkomustaður Íslendinga í Kaupmannahöfn. 

„Ég byrjaði að prjóna og datt fljótlega inn í prjónaklúbbinn Garnaflækjuna sem hittist einu sinni í mánuði og svo stofnaði ég hóp hóp sem heitir Félag kvenna í atvinnulífinu, líka með aðsetur í Jónshúsi. Umsjónarmenn hússins þá voru þau Jón og Inga þannig að ég hélt kannski að maður gæti ekki fengið vinnu í Jónshúsi nema maður héti Jón eða Inga. Svo kom að því að þau hættu. Þá hvöttu vinir mínir mig til að sækja um því ég væri hvort sem er alltaf í húsinu. Ég hélt nú ekki - því mér fannst Jón einhvern veginn alltaf vera að þrífa og ég nennti því nú ekki alveg. Ákvað síðan að sækja um og komst þá að því að 175 umsækjendur hafi sótt um starfið og þá sagði ég við sjálfa mig að ég yrði að gera eitthvað til þess að hafa áhrif á að ég fengi starfið, sem ég auðvitað gat ekki. En svo var ég ráðin og líklega hef ég haft það fram yfir aðra að ég var búin að vera svo mikið í Jónshúsi og þekkti starfsemina út og inn. Var búinn að vera tengiliður við svo margt og marga. Og hér er ég enn og vil hvergi annars staðar vera.“

 Halla og Hrannar hafa búið í nokkrum löndum frá því þau voru ung og vita þess vegna hvernig það er að koma nýr inn í annað samfélag. Það eru margir Íslendingar sem hafa samband við Jónshús og þar er hún til svara og getur leiðbeint mörgum um flest sem það spyr um. „Sem dæmi fékk ég fyrir nokkrum dögum fyrirspurn um ódýra leiguíbúð og auðvitað gat ég hjálpað til í því. Þegar maður er búin að vera á annan áratug á svæðinu þá er maður búin að mynda tengsl og afla sér þekkingar og visku á samfélaginu í Köben.“

Við heyrðum að þú hafir fengið þetta fallega nafn ef svo má segja: móðir Íslands?

„Jú. Þegar ég hélt upp á afmælið mitt fékk ég afmæliskort með langri vísu og hún endaði þannig að ég væri móðir Íslendinga í Kaupmannahöfn. Það er mikið til í því þar sem margir leita til mín og mér hefur gengið vel að aðstoða marga í hinum ýmsu erindagjörðum. Það er náttúrulega mjög stór hópur Íslendinga sem hefur dvalið í skemmri eða lengri tíma í Kaupmannahöfn og nýtt sér og notað Jónshús. Það hefur verið í þessari mynd eins og það er núna í hálfa öld, sem nokkurs konar félagsheimili Íslendinga og mjög vel nýtt sem slíkt. En auðvitað er það samt bara brot af þeim mikla fjölda Íslendinga sem gista í borginni eða nágrenni hennar en fjöldinn sveiflast nokkuð.“

Margir hittast í Jónshúsi

Halla segir að margir hópar stundi Jónshús í hverri viku og til dæmis eru sex kórar sem koma þangað regluega, nærri tvö hundruð manns, bara til að syngja í kór. Ekki fyrir löngu varð til hópur heldri borgara og þeir koma mest á daginn til að hittast, fá sér kaffi saman og borða, þá gjarnan íslenskan mat og eru líka stundum með fræðsluerindi. 

„Þau voru nýlega með plokkfisk og slátur, svona þjóðlegt. En svo má ekki gleyma því að í húsinu er móðurmálsskóli, íslenskuskóli og í því er fermingarfræðsla og sunnudagaskóli. Þá er spilavist og pöbbkviss og stundum koma trúbatorar. Tveir stórir kvennahópa eru með reglulega hittinga, félag kvenna í atvinnulífinu og Katla Nordica sem eru ungar stelpur. Svo koma knattspyrnuáhugamenn og horfa á fótbolta. Svona gæti ég lengi talið áfram. Á einni hæðinni af fjórum í húsinu er ágætur salur og þar getur fólk verið með hinar ýmsu uppákomur en þó ekki einkapartí. Nýlega opnaði Fjóla Jónsdóttir, keflvísk listakona og maður hennar myndlistarsýningu. Sú sýning verður til áramóta og þá tekur ný sýning við. Við erum búin að bóka fullt af sýningum á næsta ári sem er mjög skemmtilegt.“

Á stór Kaupmannahafnarsvæðinu búa á milli fjögur og fimm þúsund manns en tólf þúsund í allri Danmörku. Halla segir að hún geti sparað mörgum sporin þegar til hennar er leitað af fólki sem er nýflutt eða er að flytja í borgina. „Það lenda margir í því sama sem það vantar svör við, og það vill svo til ég ég á svör við mörgum slíkum spurningum.“

Það vita sem sagt nær allir Íslendingar sem flytja til Köben að Halla eigi svörin. Hún segir að þegar hún hafi byrjað hafi hún fljótt farið að nýta sér samfélagsmiðla og komi upplýsingum og fréttum á framfæri þar. „Ég er ekkert feiminn við það þó ég verði að nota mig sjálfa í því. Aðal málið er að koma skilaboðunum áfram og þá neyðist ég oft að nota mig sjálfa.“

Stundvísir og kurteisir 

Halla og Hrannar hafa búið líka í Þýskalandi, Bretlandi og Akureyri auk Keflavíkur en hvernig kúlturinn í Danmörku?

„Auðvitað er sinn siðurinn í hverju landi. Okkur leið mjög vel í Þýskalandi þar sem við vorum ung í námi en ég myndi ekki vilja búa þar og sama má segja um Bretland en í Danmörku hefur okkur liðið vel frá fyrsta degi. Það er eitthvað við Danina. Ég held að kúlturinn þeirra henti mér mjög vel. Við mættum læra helling af Dönum en jú þeir kannski líka af okkur en heilt yfir þá eru þeir mjög fínir. Eitt af því sem mér finnst þeir hafa framyfir okkur er stundvísi. Fyrstu árin vorum við alltaf að mæta of seint. Í stórri borg þarf að huga að því og líklega er það eitthvað í Íslendingum. Það er svo stutt á mili staða heima á Íslandi og það hefur líklega áhrif á þetta en í stórborg þarf maður að huga betur að þessu. Þar tekur lengri tíma að fara á mili staða. Íslenska leiðin er svolítið þannig að maður leggur af stað þegar maður á að mæta. Þegar við erum að hitta hópa er mikilvægt að vera ekki seinn. Danir eru aldrei seinir. Þeir eru mjög stundvísir.“

Halla segir að Danir séu líka „opnari“ en Íslendingar og það hafi þau uppgötvað í hinum ýmsu mannfögnuðum eða matarboðum sem þau hafi sótt. „Það er mjög sérstakt að koma í boð eða hóf og þegar maður kemur á staðinn kemur fólk að manni, heilsar og vill kynnast manni. Þetta kom okkur svolítið á óvart, sérstaklega til að byrja með þegar við vorum að mæta of seint. Þá voru allir komnir og þegar við mættum til leiks kom fólk að okkur, kynnti sig og fór að spyrja okkur. En svo er þetta algerlega frábært og mjög skemmtilegt á meðan Íslendingar eiga það meira til að tala bara við þá sem þeir þekkja.“

Virðing fyrir vinnutímanum

Það er ekki hægt annað en að spyrja út í vinnukúlturinn í Kaupmannahöfn. Er það rétt að fólk fái sér bjór eða áfengi í vinnunni á daginn eða er þetta gömul mýta?

„Vinnukúltúrinn er aðeins öðruvísi. Danir mæta snemma í vinnu og eru mjög duglegir en eru ekki með þennan langa vinnudag eins og þekkist á Íslandi.  Danir fara í hádegismat (frokost), fá sér smurbrauð og það er eiginlega ekki gert nema með því að skola því niður með bjór. Það er líka mikil hefð fyrir því að veita vín í öllum veislum og  mannfögnuðum. En iðnaðarmenn vinna ekki á kvöldin. Þeir mæta stundvíslega og snemma, vinna vel og hætta flestir um klukkan þrjú. Danir bera mikla virðingu fyrir vinnutímanum.“

Íslensku jólasveinarnir eru margir í Jónshúsi en þeir eru eftir Kolbrúnu Guðjónsdóttur úr Keflavík.

Ritstjóri Víkurfrétta skrifaði í gestabókina á skrifstofu Jóns Sigurðssonar.

Forsetahjónin kíktu við í Jónshúsi.

Hrannar og Halla virða fyrir sér rúmin sem Jón Sigurðsson og Ingibjörg sváfu í. Þau eru ekki stór. Glæsilegt sýning um heimili hjónanna er í Jónshúsi. 

Jónshús í Kaupmannahöfn hefur verið í eigu Alþingis frá árinu 1966 er Carl Sæmundsen stórkaupmaður gaf það í minningu Jóns Sigurðssonar og Ingibjargar Einarsdóttur. Þau hjón bjuggu í húsinu frá árinu 1852 allt til dauðadags, 1879. Húsið er við Øster Voldgade 12.  

Árið 1970 hófst rekstur í húsinu. Þar er nú félagsheimili Íslendinga í Kaupmannahöfn, sýning er á 3.hæð um heimili Ingibjargar og Jóns. Tvær íbúðir fyrir fræðimenn og bókasafn er  í kjallara hússins.

Íslendingafélagið, íslenski söfnuðurinn, íslenski skólinn, kórar og margir fleiri hafa aðstöðu í húsinu. Þá er íbúð umsjónarmanns í húsinu, en þar var áður íbúð sendiráðsprests sem gegndi þá jafnframt stöðu umsjónarmanns hússins.

Á skilti utan á Jónshúsi stendur:

Jón Sigurðsson átti hér heimili frá haustinu 1852 og dó hér 1879. „Óskabarn Íslands, sómi þess, sverð og skjöldur“.