Loftlína er betri kostur en jarðstrengur með tilliti til raforkuöryggis - segir ný skýrsla

Loftlína er betri kostur en jarðstrengur með tilliti til raforkuöryggis á Suðurnesjum. Vegna tjónnæmis gagnvart jarðvá sé Suðurnesjalína 2 sem loftlína betri kostur en jarðstrengur. Í því mati vegur þungt að viðgerðartími vegna tjóns á jarðstreng er verulega lengri en loftlínu og þar af leiðandi er ótiltæki jarðstrengs meira. Þetta er meginniðurstaða skýrslu, Greining á tjónnæmi, sem Landsnet lét sérfræðinga og vísindamenn vinna. 

Í skýrslunni kemur m.a. fram að jarðskjálftar og jarðhreyfingar séu mun líklegri vá á línuleið á Suðurnesjum en hraunflæði á yfirborði vegna eldsumbrota. Í skýrslunni er ekki unnið hættumat heldur er verið að bera saman hvaða áhrif hraunrennsli eða jarðhreyfingar hafi á mismunandi mannvirki og hversu næm þau eru fyrir tjóni. 

„Ljóst er að loftlína mun standa mun betur af sér jarðskjálfta og aðrar jarðhreyfingar. Góðar líkur eru á því að loftlínan muni geta staðið af sér hóflegt hraunrennsli verði gerðar ráðstafanir varðandi hraunflæðivarnir á völdum stöðum og staðsetning mastra valin með tilliti til staða sem margar gossprungur myndu leiða hraun að, sbr. rennslisleið að Vogavík og Vatnsleysuvík.

Allar fyrirbyggjandi aðgerðir er varða varnir jarðstrengja gegn náttúruvá, þarf að undirbúa á hönnunar- og framkvæmdatíma. Erfitt er að afmarka aðgerðir við þá staði þar sem hættan á eftir að raungerast. Varnaraðgerðir vegna jarðstrengs um jarðskjálftasvæði geta því orðið flóknar og kostnaðarsamar.

Skýrslan var unnin af sérfræðingum frá EFLU og Landsneti sem hafa þekkingu á hönnun og rekstri raforkumannvirkja og þeim áhrifum sem vá gæti haft á afhendingaröryggi þeirra. Einnig voru fengnir í teymið sérfræðingar í áhættumati og hraunrennslisgreiningum frá Verkís sem unnu í starfshópi um varnir mikilvægra innviða á vegum Almannavarnadeildar Ríkislögreglustjóra og sitja einnig í starfshópi forsætisráðuneytis um afhendingaröryggi orku og vatns á Reykjanesi. Jafnframt var leitað til Veðurstofu Íslands og  Rannsóknarstofu Háskóla Íslands í eldfjallafræði og náttúruvá eftir  umsögn  sem og nánari upplýsingum og gögnum.

Hjá Sveitarfélaginu Vogum liggur nú til afgreiðslu umsókn um framkvæmdaleyfi fyrir aðalvalkost loftlínu sem valin var út frá mörgum þáttum, þar með talið áhættu vegna jarðvár. Önnur sveitarfélög á línuleiðinni, Hafnarfjörður, Grindavík og Reykjanesbær, hafa nú þegar samþykkt framkvæmdaleyfi aðalvalkostar.  

- - -

Jarðstrengur erfiðari í rekstri

Í skýrslunni kemur fram að sé Suðurnesjalína 2 lögð sem jarðstrengur alla leið má reikna með því að rekstur hennar verði erfiður vegna launafls- og spennuvandamála fari virkjanirnar innan svæðisins úr rekstri. 

Mat á umhverfisáhrifum vegna Suðurnesjalínu 2 hefur farið fram og álit Skipulagsstofnunar liggur fyrir. Í matinu voru sex meginvalkostir skoðaðir. Niðurstaða umhverfismatsins var að leggja fram aðalvalkost með línuna að stærstum hluta í loftlínu en með jarðstreng innan þéttbýlismarka Hafnarfjarðar, næst tengivirki í Hamranesi (1,45 km) [4]. Aðalvalkostur samanstendur þannig af jarðstreng frá tengivirkinu í Hamranesi að Hraunhellu í Hafnarfirði (1,45 km). Þaðan fer línan í lofti í suðaustur í átt að fyrirhuguðu tengivirki við Hrauntungur. Frá Hrauntungum liggur línan til suðvesturs og kemur að Suðurnesjalínu 1 við sveitarfélagamörk Hafnarfjarðar og Voga miðja vegu milli Straumsvíkur og Vatnsleysuvíkur. Þaðan munu línurnar liggja samhliða alla leið að fyrirhuguðu tengivirki á Njarðvíkurheiði í Reykjanesbæ. 

Aðalvalkostur Suðurnesjalínu 2 er 33,9 km langur. Línuleiðin liggur um 4 sveitarfélög, Hafnarfjörð, Sveitarfélagið Voga, Reykjanesbæ og Grindavíkurbæ og liggur fyrir framkvæmdaleyfi í þremur þeirra í samræmi við staðfest svæðisskipulag og aðalskipulag viðkomandi sveitarfélaga. Landsnet hefur hins vegar ekki fengið framkvæmdaleyfi fyrir línunni í Sveitarfélagi Voga.

- - - 

Hver er munurinn?

Samanburður er gerður á loftlínu og jarðstreng í skýrslunni og eru helstu niðurstöður þessar þegar ekki er horft til jarðvár eru þessar helstar:

- Loftlína flytur 550 MVA en jarðstrengur 350 MVA. 

- Líftími loftlínu er mun meiri. 

- Stofnkostnaður jarðstrengs er rúmlega tvöfaldur á við loftlínu. Kostnaðarmunur á Suðurnesjalínu 2 sem jarðstrengs í stað loftlínu er um 4 milljarðar króna á verðlagi í febrúar 2023. 

- Viðgerðartími er mun lengri á jarðstreng en loftlínu. 

- Ásýnd loftlínu er meiri og nær yfir stærra svæði en beint rask er meira af jarðstreng. Þessi þáttur hefur verið efstur á blaði í viðhorfi sveitarfélagsins Voga sem horfir til ásýndar m.a. vegna ferðaþjónustu og bendir þar t.d. á að á Suðurnesjum sé Geopark jarðvangur viðurkenndur af UNESCO. 

Skýrlan í heild.

Lega aðalvalkosts innan sveitarfélaga. Suðurnesjalína 2 endar í tengivirki NJA á Njarðvíkurheiði.