Hvað ætlar þú að verða þegar þú verður stór?

,,Ég ætla að verða lögga þegar ég verð stór.“

Hversu margir ungir drengir og stúlkur ætli séu að svara á þennan hátt þegar þau eru spurð þessarar klassísku spurningar? Sem betur fer eigum við enn til fólk sem vill sinna þessu starfi þrátt fyrir að starfið sé oft á tíðum gríðarlega erfitt bæði andlega og líkamlega.

Ég hóf minn feril í löggunni fyrir 11 árum síðan og hef því upplifað margt bæði skemmtilegt en einnig margt sorglegt á mínum starfsferli sem lögreglumaður eins og gefur að skilja. Starfsumhverfið hefur breyst mikið á þessum 11 árum.

Öll þekkjum við ástandið innan lögreglunnar. Er það þá helst hættulegri verkefni, mannekla, skíta djöfulsins kaup, niðurskurður og vinnutíminn sem er þannig að flestir , þar með talið ég, missa meira og meira sambandið við vinina. Þurfa hreinlega að hafa fyrir því að missa ekki alveg samband við þá sem manni þykir vænt um einfaldlega vegna þess að launin okkar eru svo léleg að við þurfum oft að vinna aukavaktir til að brúa bilið og þess á milli viljum við vera heima hjá okkur í faðmi fjölskyldunar.

Lögreglustarfið er í dag orðið hálfgert hugsjónastarf, menn eru í því vegna þess að þeir hafa áhuga á því og hafa óþrjótandi áhuga á að leggja sitt af mörkum til að gera samfélagið betra. Ég held að margir viti ekki að lífaldur lögreglumanna er lægri en annarra stétta. Þetta er talið vera vegna álags.

Oft á tíðum hoppum við úr einu verkefni í annað. Förum t.d. úr sjálfsvígi þar sem ungur maður hefur hengt sig á heimili sínu. 30 mínútum síðar erum við stödd í fertugs afmæli þar sem kvartað hefur verið undan hávaða. Húsráðendur og gestir skilja ekkert í þessum ,,helvítis” löggum sem eru ,,alltaf“ svo þungir í skapi og geta ekki glaðst með afmælisgestunum. Svo jafnvel eftir að við ökum burt frá útkalli sem þessu þá er tilkynnt um ungabarn í andnauð og við tekur margt sem þarf huga að á leið á vettvang. Þangað þarf að aka á forgangsakstri, jafnvel í myrkri og rigningu, og jafnframt gæta öryggi allra annarra vegfaranda og á meðan fer hugurinn á flug um það verkefni sem framundan er. Þetta er eitt raunverulegt dæmi af mörgum sem gerðist á 1 klst. á 12 tíma vakt og 8 klst. eftir af vaktinni. Sú sorglega staðreynd að eftir svona dag eins og ég lýsti hér að ofan þá sitjum við lögreglumenn jafnvel uppi með ábyrgðina á þeim ákvörðunum sem við tökum úti á vettvangi. Ákvarðanir sem teknar eru á einu augnabliki í þessum aðstæðum sem sæta svo gagnrýni yfirmanna, borgaranna og réttarkerfisins. þar sem ég sit kannski eftir með rýrt mannorð eða jafnvel sem sakamaður. Hvers virði er það?

Já, störf lögreglumanna eru margvísleg og fjölbreytt. Sum útköll sitja í mönnum lengi á eftir, kannski mörg ár. Sum útköll eru þannig að erfitt er að sjá hið fallega í samfélaginu á sama tíma. Sum útköll reyna til hins ýtrasta á andlegan styrk þeirra sem útkallinu sinna. Það að lögreglumaður gangi ekki til allra starfa sinna brosandi og með glaðværð þýðir ekki að hann sé ekki starfi sínu vaxinn. Það að lögreglumaður taki ekki undir með ölvuðum einstakling, sem í gleði sinni og ölæði á einhver samskipti við lögreglu þýðir ekki að viðkomandi lögreglumaður sýni af sér hroka, yfirgang eða vanþóknun á viðmælanda. Það gæti verið að hann hafi verið að koma úr verkefni sem var upp á líf og dauða.

Jafnframt erum við að glíma við nýtt verkefni en með tilkomu skipulagðra glæpahópa á borð við vélhjólasamtök og erlendar og innlendar glæpaklíkur má nú fara að búast við meiri hörku í undirheimunum. Þessir menn eru skipulagðir og markmið þeirra eru skýr. Þetta er ekki hópur bifhjólamanna sem finnst gaman að koma saman og grilla pulsur, svo einfalt er það.

Ég er í vaktavinnu, vinn á næturnar, tvær helgar í mánuði, vinn 60 tíma vinnuviku. Þar koma aukalega aukavaktir sem oftast eru um helgar og á næturnar. Fyrir þetta sitja eftir skitnar 237,667.- krónur að meðaltali s.l. 3 mánuði eftir að ég hef greitt mína skatta og skyldur. Er hægt að ætlast til þess að við brosum hver mánaðamót þegar við sjáum launaseðilinn? Þetta er ekki eðlilegt, ég er ekki eðlilegur að láta bjóða mér upp á þetta. Af hverju geri ég þetta þá? Ég hef gert þetta af hugsjón en ekki vegna launa en nú er bankinn minn hættur að taka á móti hugsjónum, þær borga víst ekki reikninga.

Ég rakst á þessa skilgreiningu hér að neðan á veraldarvefnum og ákvað að láta hana birtast hér með þessum skrifum mínum.

“Lögreglumaður er sá, sem beðið er eftir með óþreyju, en annars er enginn eins óvelkominn. Lögreglumaður er sambland af öllum manngerðum. Hann er samruni dýrlingsins og syndarans.“

Ef hann er vingjarnlegur, þá telst hann uppáþrengjandi. Ef hann er það ekki, þá telst hann þumbaralegur. Ef hann er nákvæmur, þá telst hann háfleygur. Ef vantar hnapp á jakkann hans, þá telst hann druslulegur.

Hann verður að vera tilbúinn að slást við og yfirbuga tvo menn í einu, þótt þeir séu helmingi stærri og meiri að burðum, en hann sjálfur. En þetta verður að gerast, án þess, að lögreglumaðurinn rífi jakka sinn og án þess að hann taki á viðkomandi mönnum, slíkt er ruddaskapur.

Ef hann víkur sér undan höggi og forðast átök, þá er hann heigull. Slái hann til baka, þá er hann haldinn ólæknandi kvalalosta. Hann verður að vera svo "diplomatískur" að er hann hefur sagt seinasta orðið, þá heldur hver og einn sem í hlut á, að hann gangi burt sem sigurvegari.

Á augnabliki verður lögreglumaður að taka ákvörðun, sem tekur dómara mánuði og jafnvel ár, að fjalla um. Lögreglumaður verður að þekkja lestina án þess að hafa nokkra sjálfur.

Með eitt mannshár að leiðarljósi, verður lögreglumaður að vera tilbúinn með að upplýsa afbrotið, þekkja afbrotamanninn og helst að vita hvar hann hefur falið sig.

Ef afbrotamaður er tekinn höndum, þá var það af einskærri heppni. Ef afbrotamaður kemst undan, þá er lögreglumaðurinn annað hvort viðvaningur eða þá hann var inni á stöð að glápa á sjónvarpið.

Lögreglumaður verður að eyða ómældum tíma í að leita uppi vitni sem síðan hvorki getur eða vill muna nokkurn skapaðan hlut.

Hvað sem öllu líður, þá hlýtur lögreglumaðurinn að vera snillingur, því hann verður að framfleyta fjölskyldu sinni á launum sínum. Lögreglumenn eru ekki af þessum heimi! “

Höfundur er óþekktur

Er sanngjarnt að bera okkur lögreglumenn saman við aðrar stéttir?
Þær stéttir sem lögreglumenn eru helst bornir saman við eru stéttir sem kalla eftir lögreglu þegar þær lenda í aðstæðum sem ekki verður við ráðið nema aðilar með valdbeitingarheimild og valdbeitingarbúnað komi að. Það er engin önnur stétt sambærileg, við erum mjög sérstök stétt. Berum okkur saman við þá sem þurfa að axla svipaða ábyrgð og lögreglan.
Ráðamenn - sumir allavega, starfsmenn Landhelgisgæslunnar, hjúkrunarfræðingar, flugmenn, flugumferðarstjórar. Þá held ég að það halli verulega á lögreglumenn í samanburðinum.

Lögreglumenn, oft hefur verið þörf fyrir samstöðu en nú er nauðsyn að við sýnum samstöðu. Ég vil ekki trúa öðru en að lögreglumenn standi nú saman og hætti ekki fyrr en við höfum fengið launaleiðréttingu. Gerum starfið eftirsóknarvert þannig að æska landsins muni koma til með að sækja um í lögreglunni og gerum þeim kleift að verða ,,löggur.“

Sigvaldi Arnar Lárusson

lögreglumaður.