Hæpin skýrsla um háspennulínu

Á síðustu fimm sex árum hef ég lesið vel á annan tug skýrslna um mat á umhverfisáhrifum. Flestar fyrir Heilbrigðiseftirliti Suðurnesja en einnig fyrir samtökin Landvernd. Af þeim skýrslum sem ég hef rýnt í til þessa er skýrsla Línuhönnunar sem núna liggur fyrir sú lakasta og þarf sjálfsagt að leita lengi til að finna annað eins. Skýrslan er hlutdræg og í henni eru dregnar stórar ályktanir út frá hæpnum forsendum. Skýrslan kom undirrituðum verulega á óvart þar sem matsskýrslur Hitaveitu Suðurnesja (HS) hafa til þessa verið ýtarlegar og góðar.
Sem dæmi um hæpnar ályktanir í skýrslunni eru ályktanir sem dregnar voru út frá könnun á meðal hagsmunaaðila í ferðaþjónustu. Í könnuninni var einungis leitað til tveggja aðila á Suðurnesjum og fimm aðila í Reykjavík. Á kynnigarfundi sem HS stóð fyrir á dögunum voru skýrsluhöfundar spurðir hvort svarendur könnunarinnar væru leiðsögumenn sem hefðu þekkingu á svæðinu og hefðu sjálfir orðið vitni að upplifun ferðamanna þar. Í ljós kom að svo var ekki í öllum tilfellum og virðist alsendis óvíst að allir svarenda hafi út á Reykjanes komið og enn ólíklegra að þeir hafi allir orðið vitni að upplifun ferðamannanna þar. Þá kom einnig fram að upplýsingar sem svarendur höfðu fyrir augum sér þegar könnunin var gerð voru af skornum skamti. Út frá þessari örsmáu könnun eru dregin þær ályktnir að „breyting á legu háspennulínunnar muni ekki hafa neikvæð áhrif á rekstur ferðaþjónustu á svæðinu og ekki hafa umtalsverð áhrif á upplifun ferðamanna þar.“ Það kemur ekki á óvart að háspennulína á utanverðu Reykjanesi muni ekki hafa neikvæð áhrif á rekstur þorra þeirra aðila sem tóku þátt í könnuninni enda staðsettir í Reykjavík og byggja afkomu sína á sölu ferða um land allt. Víðtæk ályktun um áhrif á ferðaþjónustuna hér er hinsvegar afar hæpin og ályktun um upplifun ferðamanna er með öllu marklaus þar sem hluti svarenda í þessu örlitla úrtaki sinnir ekki störfum þar sem þeir verða vitni að upplifun ferðamanna á Reykjanesi.
Í skýrslunni eru tveir kostir kynntir til sögunnar. Annar er áberandi háspennulína og hinn er jarðstrengur sem hefur mun minni sjónræn áhrif í för með sér. Öll umfjöllun skýrslunnar um jarðstrenginn er afar hlutdræg og lituð af fyrirfram ákveðinni niðurstöðu. Þannig er t.d. gert mikið úr hverskyns tæknilegum vandamálum við jarðstrengi fyrir 220 kV spennu. Hafa ber í huga að um heim allan eru lagðir jarðstrengir með allt að 400 kV spennu og flest þau vandamál sem týnd eru til í skýrslunni er því auðleyst. Vissulega þarf á hverjum stað að leysa sérstök vandamál sem upp kunna að koma. Þar er HS ekkert að vanbúnaði enda stóð til að leggja jarðstreng að virkjunarhúsinu skv. fyrri áformum þeirra. Þau áform hafa þegar fengið jákvæða umfjöllun í mati á umhverfisáhrifum.
Að lokum skal þess getið að undirritaður er ekki mótfallinn virkjun á Reykjanesi. HS hefur sýnt og sannað að hún leggur mikinn metnað í umhverfismál. HS hefur til þessa vandað sig í hvívetna og lagað mannvirki sín að umhverfinu eins og kostur er. Einungis er verið að gera athugasemdir við 4,5 km langa háspennulínu á afar viðkvæmu svæði. Línu sem vel mætti koma í veg fyrir með því að leggja jarðstreng að virkjuninni sbr. fyrri áform Hitaveitu Suðurnesja.

Bergur Sigurðsson,
heilbrigðisfulltrúi, svæðisleiðsögumaður um Reykjanes og stjórnarmaður í Náttúruverndarsamtökum Íslands.