Hvalreki

Í íslensku máli hefur orðið „hvalreki“ tvær merkingar. Sú fyrri er einföld. Hval rekur í fjöru.

Til eru sögur um að hvalreki hafi bjargað heilum byggðarlögum frá hungurdauða í harðæri en þaðan kemur seinni merkingin, óvænt stórhapp. Búseta á Íslandi í gegnum aldirnar hefur verið allt annað en auðveld og það að einn dauður hvalur hafi bjargað fjölda fólks frá hungurdauða er mjög áhugaverð staðreynd í samanburði við lífið í dag.

Þúsundir flykktust til Suðurnesjabæjar til að bera dauðan hval augum. Í nútímanum dugar nefnilega ekki að sjá myndir á vefmiðlum, heldur þarf að fara sjálfur á staðinn og taka sjálfu. Þrátt fyrir viðvaranir um að líklegt sé að hræið sé að fara springa þá er betra að setja barnið sitt upp á hræið að hafa það í bakgrunni á sjálfunni. Fjölskyldan í sunnudagsbíltúr. Aðrir íslendingar geta svo tekið að sér að hneykslast yfir þessu öllu saman og skrifað stöðuuppfærslur á Fésbókina yfir því hverslags hálfvitar aðrir eru.

Þeir sem þekkja til rotnandi hvalhræja vita að lyktin sem fylgir er ekki sérlega góð. Því ber að þakka góðum mönnum í Suðurnesjabæ að hræið er ekki lengur í fjörunni. Viðbrögð bæjaryfirvalda hefðu mátt vera mun snarpari að koma hræinu í burtu, enda staðan í nútímanum þannig að ekki var þörf á að nýta það til matar vegna harðæris.

Í framhaldi má spyrja hvort við séum orðin það upptekin af snjallvæðingunni að við skiljum ekki hluti sem áður þóttu einfaldir og standa okkur næst. Fyrst ber þar að nefna náttúruna sjálfa. Einhver hélt því fram um daginn að jarðskjálfti væri mun hættumeiri en sjósókn. Það er eitthvað fyrir fólk til að ræða. Jarðhræringarnar á Reykjanesskaga eru sannarlega að valda fólki í Grindavík og Vogunum miklum óþægindum – en hvernig er það í samanburði við fyrri eldgos á Íslandi. Hafa engar jarðhræringar fylgt þeim eldgosum eða var það bara vöntunin á samfélagsmiðlum sem gerði það að verkum að fólk tók bara náttúrunni eins og hún er og játaði minnimátt sinn fyrir öflum hennar.

Það væri óskandi að jarðhræringunum færi að ljúka. Þá helst fyrir Grindvíkinga og Vogamenn. Ég hef litla samúð með höfuðborgarbúum en styrkur skjálftanna er ekki lengur mældur á Richterskala, heldur hvort hann finnist á höfuðborgarsvæðinu. Þá geta blaðamenn nefnilega skrifað um hann án þess að stíga upp úr stólnum. Þessi fannst vel á höfuðborgarsvæðinu. Til fróðleiks eiga sér stað árlega um 100.000 skjálftar á bilinu 3 til 3,9 á Richter í heiminum öllum, um tíu til fimmtán þúsund skjálftar á bilinu 4 til 4,9 og skjálftar á bilinu 5 til 5,9 eru þúsund til fimmtán hundruð. Að mestu eru þeir til óþæginda og valda helst eignatjóni á óvönduðum byggingum.

Vonandi lýkur jarðhræringum sem fyrst með litlu gosi sem verði hvalreki fyrir ferðaþjónustuna.

Margeir Vilhjálmsson.