Vöxtur færist til jaðarsvæða höfuðborgarsvæðisins

Margt bendir til þess að framleiðslufyrirtæki muni í auknum mæli flytjast frá höfuðborgarsvæðinu til nærliggjandi sveitarfélaga á komandi árum. Hér er átt við staði eins og Akranes, Borgarbyggð, Árborg, Hveragerði og Reykjanesbæ, en þar eru verð á atvinnuhúsnæði og launakostnaður mun lægri en á höfuðborgarsvæðinu. Þar njóta fyrirtæki meira rýmis og lægri leigu, en hafa samt góðan markaðsaðgang að höfuðborgarsvæðinu. Gróska í atvinnulífi mun aukast á þessum stöðum í kjölfarið. Þetta eru helstu niðurstöður lokaverkefnis Maríu Sigrúnar Hilmarsdóttur í hagfræði við Háskóla Íslands, þar sem fjallað er um staðarval fyrirtækja og þróun atvinnulífs á suðvesturhorni landsins. Frá þessu er greint á vef Samtaka atvinnulífsins.„Fráhrindikraftar“ borgarsamfélagsins
Svonefndir fráhrindikraftar borgarsamfélagsins virðast vera farnir að gera vart við sig á höfuðborgarsvæðinu, að því er fram kemur í ritgerðinni. Þeir koma til að mynda fram í háu fasteignaverði, háum launakostnaði og miklum umferðarþunga. Að mati höfundar eru því ýmis teikn á lofti um að hin nýju vaxtarsvæði framleiðslufyrirtækja verði í ca. 30-60 mínútna akstursfjarlægð frá höfuðborgarsvæðinu frekar en á því sjálfu. Ef flutningskostnaður og markaðsnánd eru tekin með í reikninginn bendir hins vegar margt til þess að staðsetning fyrirtækja sé hagkvæmari í nærliggjandi sveitarfélögum höfuðborgarsvæðisins en á fjarlægari stöðum þar sem verð á atvinnuhúsnæði er enn lægra.

Aðskilnaður framleiðslusviðs og höfuðstöðva
Að mati höfundar kann að vera kominn tími fyrir breytt fyrirkomulag á starfsemi margra framleiðslufyrirtækja. Aðskilnaður framleiðslusviðs og höfuðstöðva getur í mörgum tilfellum reynst hagkvæmari en samþætt starfsemi á einum stað. Í nærliggjandi sveitarfélögum höfuðborgarsvæðisins njóta framleiðslufyrirtæki góðs af lægri launakostnaði og lægra verði á atvinnuhúsnæði. Flutningur framleiðslusviðs slíkra fyrirtækja til þessara svæða gæti í mörgum tilfellum skilað sér í aukinni arðsemi. Vegna mikilla framfara í fjarskiptatækni og samgöngubótum getur aðskilnaður höfuðstöðva og framleiðslusviðs fyrirtækjanna reynst hagkvæmari en þegar öll starfsemin fer fram á sama stað. Kostnaður við vöru- og fólksflutninga hefur lækkað verulega á seinni árum og tilkoma Netsins og ýmissa fjarskiptatækja hefur lækkað samskiptakostnað fyrirtækjanna svo um munar.

Nánar um verkefnið
Ritgerðin er lokaverkefni Maríu Sigrúnar Hilmarsdóttur til BA-prófs í hagfræði við viðskipta- og hagfræðideild Háskóla Íslands. Verkefnið var unnið með stuðningi Samtaka atvinnulífsins og Nýsköpunarsjóðs námsmanna. Leiðbeinandi var Ásgeir Jónsson, hagfræðingur hjá Hagfræðistofnun Háskóla Íslands. Í ritgerðinni er fjallað um staðarval fyrirtækja og þróun atvinnulífs á suðvesturhorni Íslands. Kenningar um hagkvæmustu staðsetningu fyrirtækja eru skoðaðar og bornar saman við íslenskar aðstæður. Nálægð við markaðinn og eftirspurnin á honum hefur samkvæmt þeim mest áhrif á staðarval fyrirtækja. Markaðsstaða, svæðisbundnir skattar, verð á atvinnuhúsnæði og launakostnaður hafa einnig mikil áhrif.