Skrá eyðibýli á Suðvesturlandi

Skráning er hafin um Suðvesturlandið og þar með talið Reykjanesið í tengslum við verkefnið Eyðibýli á Íslandi. Verkefnið gengur út á að skrásetja yfirgefin íbúðarhús í sveitum landsins. Rannsóknum sumarsins lýkur með kynningu á verkefninu og bókaútgáfu á haustmánuðum. Með tíð og tíma mun ritröðin Eyðibýli á Íslandi ná yfir öll yfirgefin íbúðarhús í sveitum landsins. Þetta kemur fram í tilkynningu.

Markmið verkefnisins er að meta menningarlegt vægi einstakra húsa og varðveita þannig valin yfirgefin hús á Íslandi. Í framhaldinu að kanna hvort grundvöllur sé fyrir því að eyðibýli og yfirgefin hús í sveitum landsins verði gerð upp af eigendum þeirra og/eða stofnað félag um rekstur og útleigu þeirra í ferðaþjónustu. Verkefnið var, veturinn 2012, tilnefnt til Nýsköpunarverðlauna forseta Íslands, Menningarverðlauna DV og Hvatningarverðlauna iðnaðarráðherra árið.

Í sveitum landsins er fjöldi eyðibýla og yfirgefinna íbúðarhúsa sem mörg hver eru vel byggð og geyma merka sögu. Markmið verkefnisins Eyðibýli á Íslandi er að rannsaka og skrá umfang og menningarlegt vægi eyðibýla og annarra yfirgefinna íbúðarhúsa í sveitum landsins. Jafnframt að stuðla að björgun áhugaverðra og byggingarsögulega mikilvægra húsa, m.a. með endurgerð og nýtingu í ferðaþjónustu. Þegar verkefninu lýkur liggur fyrir verðmætur þekkingargrunnur um búsetu og líf Íslendinga fyrr á tímum.

Fyrstu skref verkefnisins voru tekin sumarið 2011 þegar rannsókn fór fram á eyðibýlum og yfirgefnum húsum á Suðurlandi. Afraksturinn var heildstætt yfirlit um 103 yfirgefin hús sem kom út í veglegu riti, Eyðibýli á Íslandi, bindi eitt. Sumarið 2012 náði rannsóknin yfir tvo landshluta, Norðurland eystra og Vesturland. Þá voru skráð 236 hús og gefin út tvö bindi af ritinu. Sumarið 2013 náði rannsóknin yfir Vestfirði og Norðurland vestra og voru þá skráð 216 hús og einnig gefin út tvö bindi. Hefur rannsóknin því alls náð til 555 húsa og gefin hafa verið út fimm bindi. Sumarið 2014 mun rannsóknin ná yfir Austurland annars vegar og Suðvesturlands hins vegar. Þá munu níu háskólanemar úr arkitektúr, þjóðfræði, ferðamálafræði og fornleifafræði vinna við rannsóknina með stuðningi Nýsköpunarsjóðs námsmanna, Húsafriðunarsjóðs og fleiri aðila.

Fyrstu vettvangsferðir sumarsins hefjast í sveitarfélögunum Vopnafjarðarhreppi og Djúpavogshreppi 10. júní n.k. Vettvangsferðir á suðvesturlandi munu hefjast 7.júlí n.k. Hugtakið eyðibýli er hér notað í nokkuð þröngum skilningi. Rannsókn nær til yfirgefinna íbúðarhúsa í sveitum landsins sem ekki hafa verið tekin til annarra nota. Þau skilyrði eru gefin að húsið hafi a.m.k. fjóra uppistandandi útveggi. Húsin þurfa ekki endilega að standa á eyðijörð heldur geta þau staðið á jörð í búnytjum. Eyðibýli geta haft mikla þýðingu af ýmsum ástæðum. Þau geta verið merkar menningarminjar og mikilvægrar heimildir um byggðasögu. Aldur húsanna, húsagerð eða byggingarlag þeirra getur verið sérstakt en einnig er sérstaða húsanna í búsetulandslagi sveitanna oft mikil.

Rannsóknarhópur sumarsins er fullur tilhlökkunar fyrir komandi könnunarleiðöngrum og sendir landsmönnum fyrirfram sínar bestu kveðjur.

Hægt er að fylgjast með framgangi verkefnisins á Facebook:

Einnig má hafa samband við rannsakendur í gegnum netfangið [email protected]



Dagverðará, Snæfellsnesi.

Stóridalur í Mýrdal. 

Stapadalur við Arnarfjörð.