Saltkjöt og baunir, túkall

Sprengidagur er þriðjudagur í 7. viku fyrir páska (3. febrúar til 9. mars). Heimildir frá miðri 18. öld greina frá tilhaldi með kjötáti á sprengidag og er líklegt að slík matarveisla eigi rætur í katólskum sið. Þá var kjöt lítt við hæfi rúmhelga daga í föstuinngang, en kjötveislan kann við siðaskiptin að hafa flust frá sunnudagskvöldinu til þriðjudagsins. Einnig eru spurnir af því frá 18. öld að á sprengidag hafi þjónustur fengið kaup frá þjónustumönnum og blíðuhót að auki, og kunna slíkar venjur einnig að benda á tilhald í katólskum sið. Hangiket var lengstum helstur veislukostur, enda salt af skornum skammti, en frá síðara hluta 19. aldar er vitað um saltkjöt og baunir á sprengidag. Sú hefð er nú almenn. Íslenskt heiti dagsins er ekki þekkt fyrr en á 18. öld, og hefur síðan einkum verið tengt kappi við át. Líklegra er að heitið sé upphaflega dregið af því að þennan dag, og raunar einnig nokkra aðra iðrunardaga, var í katólskum sið stökkt á kirkjugesti vígðu vatni. Kirkjulegur dagur með slíkri athöfn er á þýsku kallaður "Sprengtag" og gæti það heiti hafa borist til Íslands með útlendum biskupum eða Hansakaupmönnum undir lok miðalda.
Heimild:
Saga daganna eftir Árna Björnsson, 1996