Konurnar hafa alltaf verið í kringum kirkjuna

„Konurnar hafa alltaf verið í kringum kirkjuna, stutt hana af verkum, tíma og einstakri natni. Við erum þær fyrstu sem leiða hana í prestþjónustunni. Þannig að það er kannski aðeins meiri móðurlegri ásýnd,“ segir Erla Guðmundsdóttir, sóknarprestur Keflavíkurkirkju en önnur ung kona sinnir preststörfum í kirkjunni. Það er hún Eva Björk Valdimarsdóttir. Keflavíkurkirkja er rétt 100 ára gömul og hefur í gegnum árin verið karlaveldi. Það er því svolítið nýmóðins að það séu nú  tvær ungar konur við stjórnvölinn. 

Erla, nú hefur þú verið við stjórnvölinn í áratug. Hvernig hefur þetta gengið hjá ykkur konunum?
Erla: „Í um öld hafa karlmenn verið í embættisverkum og leitt kirkjuna.  En það sem er svo fallegt við Keflavíkurkirkju er konurnar sem hafa verið í kring, konurnar sem voru drifkrafturinn, hafa saumað og fært muni til kirkjunnar. Og konurnar í fátæka sjávarþorpinu í Keflavík sem söfnuðu fyrir og fengu ungan mann til að mála sem var Ásgrímur Jónsson.  Þannig að konurnar hafa alltaf verið í kring um kirkjuna, stutt hana af verkum, tíma og einstakri natni. Við erum þær fyrstu sem leiða hana í prestþjónustunni. Þannig að það kannski aðeins meiri móðurlegri ásýnd.“

Hvernig fannst þér að koma til Keflavíkur Eva, það er mikil saga hér í þessum Bítlabæ?
Eva:  „Já, ég er að læra hana smám saman, kynnast kirkjunni og samfélaginu. Það var mjög vel tekið á móti okkur fjölskyldunni. Það er gaman að koma hingað. Ég bjó í Reykjavík áður en kom frá Akureyri, þannig að við erum bæði að norðan hjónin. Okkur finnst það góð tilfinning að koma hingað í minna samfélag. Það er margt líkt með Akureyri og Keflavík. Þetta er svipuð stærð og við erum alltaf í samkeppni við höfuðborgarsvæðið. Hér er öflugt íþróttastarf, góðir skólar og vel haldið utan um fjölskylduna.“

Saga Keflavíkurkirkju er mjög merkileg, hvernig kirkja varð til í Keflavík fyrir um 100 árum síðan.
Erla:  „Já hún er merkileg, falleg og hún er svo mikið merki um frumkvöðla og stórhuga hjörtu sem vildu byggja sér helgidóm við sjóinn og hann stendur fokeldur í um 4 ár þangað til að hann fýkur og er rifinn vegna þess að hann skekktist mikið í óveðri. Keflvíkingarnir halda áfram.  Verslunarmaðurinn Duus eða Ólafur Ólafsson sagði: „Ég skal borga helminginn af skuldunum og helminginn af nýrri kirkju, haldið áfram.   Byggjum okkur kirkju.“ Það voru haldnar tombólur og fleira og það var safnað fyrir helgidómi. Þannig voru kirkjur byggðar. Það fýkur í mig þegar talað er um að kirkjur séu byggðar fyrir skattpeninginn.  Kirkjurnar eru byggðar af fólkinu, af framlögum, þannig er Keflavíkurkirkja byggð og hún var ein af fyrstu steyptu kirkjum landsins.  Hún er svo ótrúlega fögur og nýmóðins þessi klassíska kirkja sem tekur við af timburkirkjunni. Okkur finnst þessi madamma vera ein af þeim glæsilegustu á landinu.“

Það hafa verið breytingar og endurbætur á kirkjunni síðustu ár sem er að mestu lokið við.  Svo er verið að safna fyrir nýju orgeli eða laga orgelið sem er mikilvægt í kirkjunni.
Erla:  „Endurbæturnar hófust 2012, Páll V. Bjarnarson, Keflvíkingurinn og arkitektinn, leiddi þá vinnu. Það er mikil rannsóknarvinna sem hann gerði, hann rannsakaði liti og annað til að færa hana sem næst sínum uppruna. Færa inn gömlu munina, eins og gamla predikunarstólinn, grátur og annað. Því lauk síðasta sumar með því að gluggarnir eru komnir eins og Rögnvaldur Ólafsson teiknaði þá. Það kom í ljós að það var lítið burðarþol í söngloftinu þannig að það var lagað og stækkað. Af því að erum að fara að laga orgelið. Það verkefni gengur vel.“

Hefur hlutverk prestsins breyst mikið síðustu ár?
Eva:  „Já, hlutverkið hefur breyst mikið síðustu ár. Prestarnir voru oft eina menntaða fólkið á svæðinu og gerðu því oft margt sem þeir áttu ekki að gera eða voru ekki menntaðir til. Okkur finnst þetta mjög skrýtið í dag. Þar sem þeir höfðu bóklega menntun, þá gerðu þeir það og voru á sumum stöðum læknar. Nú er hlutverkið sérhæfðara og við erum meira að þjónusta fólk. Okkur er ennþá tekið þannig að við höfum mikilvægu hlutverki að gegna. Fólk ber ennþá virðingu fyrir prestinum. Það er einnig þegar maður er ungur og nýkominn úr námi þá tekur það smá tíma að venjast því að þetta er ákveðin staða og virðing. Svo erum við líka sem kirkja í öðruvísi stöðu, við erum alltaf að afsaka okkur og að afsaka tilveru okkar af því að umræðan er líka neikvæð. Í sumu samhengi er maður að afsaka tilveru sína en á öðrum stöðum er mikil virðing. Þetta er svolítið klofið.“

Fáið þið eitthvað aðra virðingu vegna þess að þið eruð konur af því að þetta er búið að vera mjög karllægt starf í gegnum aldirnar?
Eva: „Ég heyri bara þetta jákvæða að það séu komnar tvær konur og finnst hressleiki fylgja okkur. Erla setur svolítið tóninn með það. Hún vill hafa kirkjuna lifandi og við höfum mikinn metnað fyrir starfinu.  Kannski hefur það bara með okkur að gera en ekki kynið. Ég heyri bara þetta jákvæða. Fólk tekur okkur vel og finnst gaman að það séu tvær konur sem prestar. Ég hef gaman af því að segja frá því að árið 2015 þegar ég var vígð hingað var það fyrsta árið sem það voru tvær konur prestar starfandi í einni kirkju.  Selfoss var reyndar á undan okkur en svo kom Keflavíkurkirkja. Þannig að það var ekki fyrr en 2015 sem tvær konur voru starfandi við eina kirkju en enginn karl.“ 

Nú er stærsta hátíð kristinna manna, páskarnir, að ganga í garð. Núna er líka tími ferminganna. Er þetta annasamur tíma hjá ykkur?
Eva: „Þetta er skemmtilegur tími. Það er ofsalega gaman að halda upp á páskana. Þeir eru gleðihátíð og svo eru fermingarnar eitt af því skemmtilegasta sem við gerum.“

Hafa orðið miklar breytingarnar á fermingunni í gegnum árin? Það er talað um að sumir vilji láta ferma sig vegna veislu og gjafa? Hver er ykkar upplifun af því?
Eva: „Mín upplifun er sú að þetta viðhorf sé meira ríkjandi hjá fólkinu sem er að spyrja. Ég held að krakkarnir hugsi ekki svona. Þau eru virkilega að pæla í því hvort þau vilji fermast. Núna eru borgaralegar fermingar líka í boði og sum fermast ekki. Fermingarbörnin eru að fermast því þau vilja það. Ég held að við þurfum að vanda okkur aðeins betur þegar við erum að ræða við krakka. Ég sá um daginn viðtal í þætti Gísla Marteins á RÚV þar sem spyrillinn var með leiðandi spurningar og þá brugðust krakkarnir allt öðruvísi við. Við þurfum að virða þeirra val og þeirra trú. Þau eru flest að gera þetta af heilum hug.“

Erla: „Ég algjörlega sammála. Þú spyrð ekki brúðhjón hvort þau séu að gifta sig vegna gjafanna. Þetta eru stór tímamót og vissulega er tilhlökkun vegna gjafanna. Við erum með krökkunum í þrjá daga að hausti í Vatnaskógi og hittum þau svo vikulega. Það er ótrúlega gaman að ræða við þau um trúna og efann sem henni fylgir, það er eins og harmónían í lífinu er, þessar andstæður. Þau eru hugsi, enda er þetta þannig aldur.“

Taka börnin virkan þátt í fermingarundirbúningnum? Hefur hann eitthvað breyst í gegnum árin?
Erla: „Þau finna að þau eru miðpunktur fjölskyldunnar þennan vetur. Þetta snýst um þau. Heima fyrir er þetta svo mikið umræðuefni. Trúin, efinn, sorgin og kærleikurinn sem við fjöllum um í fræðslunni. Foreldrar eru líka virkir þátttakendur hjá okkur. Fermingarforeldrar skiptast á að aðstoða við súpu eftir messu á sunnudögum. Það er gaman að segja frá því að mörg börn mæta í fleiri messur en þau eiga því þeim finnst svo gott að eiga þennan fasta punkt.“

Finnið þið þessa breytingu á samfélaginu, að hér búi fleiri af erlendum uppruna?
Erla: „Já, við finnum að þau sækja til okkar í sálgæslu, athafnir, skírnir og sorgarúrvinnslu. Svo eru líka margir sem vilja fá kirkjuna bara til þess að dvelja í henni.“

Það er talað um að í dag séu fleiri hjónaskilnaðir en áður fyrr. Hvernig upplifið þið það?
Erla: „Ef fólk á börn sem eru yngri en 18 ára þarf það að koma fyrst til prestsins til að fá sáttavottorð áður en það fer til sýslumanns. Fólk neyðist því til að fara til prestsins ef það er gift og á börn á þessum aldri. Blessunarlega erum við ekki oft að gefa út sáttavottorð því þetta eru bara samskipti sem þarf að laga og margir hnútar að leysa til að greiða úr flækjunni en jú, þau eru mörg viðtölin sem við förum í.“

Eva: „Það er misjafnt hversu snemma fólk kemur. Ef það kemur áður en vandinn er orðinn það mikill að það hefur ákveðið að skilja þá náum við stundum að leysa úr því. En stundum er fólk búið að ákveða að skilja þegar það kemur til okkar og stundum er það kannski ekki það versta.“

Er hægt að benda á eitthvað sérstakt sem virðist vera að í hjónaböndum í dag?
Eva: „Við, sem þjóðfélag, erum vön því að það séu til skyndilausnir á hlutunum. Kannski fer fólk í það of fljótt að skilja eða ef það hefur ekki fundist lausn strax, þá gefst það upp. Þjóðfélagið og umræðan litast af þessu. Við höldum alltaf að það sé eitthvað nýtt og betra handan við hornið.“

Nú eru páskarnir að ganga í garð og því mikil dagskrá framundan í Keflavíkurkirkju. Á skírdag er Taisemessa og altarisganga klukkan átta um kvöldið. Á föstudaginn langa verður messa klukkan 14. Hátíðarmessa og morgunverður er klukkan 9 á páskadag. Á annan í páskum er börnum boðið í sunnudagaskóla og páskaeggjaleit.