Hefur náð undraverðum bata eftir heilablæðingu

Hafliði Kristjánsson ólst upp í Keflavík frá tíu ára aldri, kom með tvíburabróður sínum úr Reykjavík og þeir settust á skólabekk í Barnaskóla Keflavíkur í 5. bekk. Skemmtileg tilviljun að hann lenti með eiganda og ritstjóra Víkurfrétta, Páli Ketilssyni, á borði á fyrsta skóladeginum. Hafliði fór fjallabaksleiðina má segja að sínum starfsvettvangi og þegar hann var búinn að koma fótunum mjög vel undir sig og sína fjölskyldu, lenti hann í mjög alvarlegu skíðaslysi. Hann hlaut blæðingu á heila og gat hvorki talað né labbað fyrst um sinn. Eiginkonan hans, Steinunn Hlíf Sigurðardóttir, sá strax að Hafliði þekkti hana og það var auðvitað léttir en það var ekki fyrr en eftir u.þ.b. ár sem hún sá að Hafliði myndi að mestu ná sér. Nú fjórum árum seinna, hefur Hafliði náð ótrúlegum bata en hann er breyttur maður, hann veit það, konan hans veit það og börnin hans vita það líka. Segja má að hann hafi náð þessum undraverða bata með auðmýktina að vopni, eitthvað sem hann taldi sig ekki vita hvað væri áður en hann lenti í slysinu.

Alvarlegt skíðaslys

Hafliði byrjaði ungur að stunda skíði með foreldrum sínum. Hann á margar minningar af sér í Kerlingarfjöllum og hann keppti á skíðum sem unglingur. Hann hefur farið árlega í skíðaferð til útlanda í u.þ.b. fjörutíu ár og var einmitt á leiðinni þangað sem hann lenti í slysinu, til Ischgl í Austurríki, degi áður en viðtalið var tekið. Hann man vel hvað gerðist degi fyrir slysið, næstu dagar og vikur eru fallin í gleymskunnar dá.

„Við höfum verið mjög dugleg að fara í skíðaferðir til útlanda og alltaf nema tvisvar sinnum höfum við tekið einhver af börnunum okkar með, athyglisverð tilviljun að þessi tvö skipti sem við fórum ein lenti annað hvort okkar í alvarlegu slysi. Steinunn sleit krossbönd fyrir níu árum og svo vorum við ein í Ischgl árið 2020 og þá lenti ég í mjög alvarlegu slysi. Ég man daginn fyrir slysið eins og hann hafi gerst í gær, ég þurfti að labba langa vegalengd á skíðaskónum því ég fann ekki hótelið, var með Google maps stillt á car [bíll] svo ég fór eintómar krókaleiðir og skyldi ekki neitt í neinu. Svo er það á mánudeginum sem líf mitt tekur heldur betur nýja stefnu. Það voru ekki margir í brekkunum þennan morguninn og ég var að skíða á mikilli ferð og tók ekki eftir hæðarmun svo áður en ég vissi af tókst ég á loft og það skrýtna, ég setti hendurnar ekki fyrir mig. Ég lenti á hausnum og steinrotaðist. Steinunn sá strax að þetta væri alvarlegt og sem betur fer kom önnur kona strax að sem er hjúkrunarfræðingur og aðstoðaði Steinunni með fyrstu viðbrögð. Eftir um hálftíma í brekkunni kom þyrla og mér var flogið til Innsbruck og þar var ég á gjörgæslu í tvær vikur, áður en mér var flogið í sjúkraflugi til Íslands.“

Milli vonar og ótta

Fljótlega kom í ljós að blætt hafði inn á heila. Hafliði missti málið og var algerlega út úr heiminum án þess þó að hafa verið haldið sofandi. Hann mátti þakka fyrir að hafa verið mjög vel á sig kominn líkamlega, læknarnir sögðu að ef hann hefði ekki verið í svo góðu líkamlegu ásigkomulagi og með splunkunýjan hjálm, hefði hann hugsanlega látið lífið. Það var erfitt fyrir Steinunni og börnin að horfa upp á Hafliða eins og hann var á sig kominn, vitandi ekkert um það hvort hann myndi ná sér og þá hve vel.

„Þetta var auðvitað mikið áfall, þetta gerðist í fyrstu ferð um morguninn og Hafliði fór með þyrlu úr brekkunni um hálf ellefu. Svo var hringt í mig um tvöleytið og mér sagt að hann væri kominn til meðvitundar og ég keyrði til Inns-bruck. Þegar ég kom var Hafliði í öndunarvél, hann var að mestu sofandi fyrsta sólarhringinn og daginn eftir þegar hann vaknaði sá ég að hann þekkti mig og Bjarna tvíburabróður sinn sem kom út rúmlega sólarhring eftir slysið. Það var auðvitað mikill léttir en á þessum eina og hálfa sólarhring var farið í gegnum með mér hvað væri hugsanlega framundan. Tíminn á sjúkrahúsinu úti var mjög erfiður, ég vissi ekki hvort Hafliði myndi geta gengið, talað eða gert þá hluti sem hann var vanur að geta gert. Hafliði man ekkert eftir þessum tíma sem reyndi mjög á. Hann var algjörlega allt annar maður á þessum tíma, var í raun sjálfum sér og öðrum hættulegur því hann ráfaði um og var snældubrjálaður við alla nema mig og Bjarna bróður sinn. Hann var með vöktun allar sólarhringinn og var í þessu ástandi meira og minna í rúman mánuð. Við flugum heim með sjúkraflugi og hann fór beint inn á taugadeild á Landspítalanum og þaðan fór hann svo í endurhæfingu inn á Grensás. Slysið gerðist í janúar en í mars fór hann að gista alfarið heima og þá leið honum miklu betur. Við fjölskyldan höfum alltaf verið samrýnd og náin og það hjálpaði Hafliða eflaust mjög mikið en það var ekki fyrr en eftir u.þ.b. ár sem ég fann að hann væri að koma til baka. Þessi stjórnlausa hegðun fór minnkandi, hann var farinn að tala og ég sá að ég væri að fá hann til baka. Persónuleiki Hafliða hefur samt breyst, það er margt sem er mjög líkt en sumt hefur einfaldlega breyst. Því má kannski segja að ég sé búin að kynnast nýjum manni sem er hvorki betri né verri, hann er bara öðruvísi. Það sem hefur kannski auðveldað okkur þetta ferli er að hann hefur tekið verkefninu af svo mikilli auðmýkt. Fyndið að segja það en hann telur sig ekki hafa búið yfir auðmýkt áður en hann lenti í slysinu, hann segist hafa verið hrokafullur andskoti en ég er nú ekki sammála honum með það en þetta segir kannski eitthvað um breytinguna á honum. Að lenda í svona heilaskaða getur framkallað svo margar birtingarmyndir en það hvernig tekist er á við áfallið er það sem öllu máli skiptir að mínu mati. Allan tímann hefur hann verið jákvæður, ekki velt sér upp úr af hverju hann lenti í þessu, þetta er bara verkefni sem hann er að tækla með jákvæðnina að vopni. Við höfum líka tekið húmorinn á þetta, ef hann er ekki með sjálfum sér leyfist mér að segja við hann að nú sé eitthvað framheilarof í gangi. Nú eru liðin fjögur ár frá slysinu og Hafliði telur sig vera að nálgast sinn topp í bata en getum við ekki öll sem manneskjur haldið áfram að reyna verða betri manneskja? Ég vil meina það og því heldur þessi vegferð okkar bara áfram en ég er þakklát fyrir allan þann bata sem hefur orðið,” segir Steinunn.

Bati

Hafliði hefur alltaf verið í góðu líkamlegu formi. Áður en hann lenti í slysinu bæði hljóp hann og lyfti, hann gerði armbeygjur oft í viku, hann skíðaði á veturna og spilaði golf á sumrin. Læknarnir sem önnuðust Hafliða strax eftir slysið úti í Austurríki, segjast fá marga slíka sjúklinga, oft á tíðum fyrrum keppnismenn á skíðum um sextugt, sem í huganum geta ennþá skíðað jafnhratt en líkamlegt atgervi kannski ekki alveg í þeim takti. Hafliði var að nálgast sextugt svo hann passar inn í þessa mynd en það sem Hafliði hafði eflaust umfram marga, hann var í mjög góðu ásigkomulagi og vilja læknarnir helst þakka því hve vel hann hefur náð sér á strik. Til marks um þetta góða líkamlega atgervi þá var Hafliði settur í spennitreyju þegar hann var upp á sitt versta í skapinu og náði að slíta hana utan af sér, þetta hafði aldrei gerst á þessu sjúkrahúsi! Hafliði getur tekið undir að það skipti miklu máli hversu vel hann var á sig kominn líkamlega en hann hefur líka sjálfur lagt mjög mikið á sig eftir slysið, ekki síst að þjálfa hugann.

„Ég hef alltaf verið mikill lestrarhestur, var snemma byrjaður að lesa mér til gagns og gamans og það var gott að eiga það áhugamál eftir áfallið. Ég hafði alltaf átt mjög gott með svefn en því miður breyttist það eftir slysið og þá er gott að geta gripið í Kindle-inn. Athyglisvert varðandi minnið, að mörgu leyti man ég margt eins og ég hafi aldrei lent í þessu áfalli, að öðru leyti get ég lesið sömu bókina aftur og aftur með ekki svo löngu millibili.

Einkenni þeirra sem lenda í svona slysi eru eins mörg og þau okkar sem lenda í svona áfalli. Það er margt sem kemur til, hvar er blæðingin, hvernig er líkamlegt atgervi og á hvaða aldri er viðkomandi þegar blæðingin á sér stað? Heilinn er flóknasta líffærið okkar, blæðingin í heilanum getur orðið vinstra megin, hægra megin, í afturheila, framheila, miðheila o.s.frv. Raðhugsun er vinstra megin, rúmhugsun hægra megin. Tungumál heyra t.d. undir raðhugsun, reikningur er hægra megin undir rúmhugsun. Það blæddi mest vinstra megin inn á minn heila, þess vegna er stundum hægt að heyra að ég tala ekki alveg skýrt. Reiknigetan er hins vegar alveg sú sama. Eftir u.þ.b. tvo mánuði á Grensás fór talið hægt og bítandi að koma, ég byrjaði að lesa og var settur í lestrarpróf. Fyrir slysið var ég með leshraða langt umfram meðaltal en þarna mældist ég með 50% af meðalhraða. Ég las og las og þegar ég yfirgaf Grensás ári síðar var ég kominn upp í 100%. Ég er sannfærður um að þetta skipti miklu máli, maður verður að reyna á sig, það þarf að þjálfa heilann alveg eins og líkamann. Ég er mjög duglegur að hreyfa mig, bæði stunda ég mikla útiveru og rækta líkamann en ég þarf að passa mig á að fara ekki fram úr mér því það tekur mig marga daga að ná jafnvægi ef þreytan tekur yfir, þá er ég ekki skemmtilegur félagsskapur. Ég vil taka fram að ég er mjög ánægður með alla þá þjónustu sem ég hef fengið síðan ég lenti í slysinu. Ég held ennþá sambandi við iðjuþjálfarann minn á Grensás, Sigrúnu Garðarsdóttur,“ segir Hafliði.

Æskan og fjallabaksleið að starfsferlinum

Hafliði var tíu ára þegar hann flutti til Keflavíkur og skemmtileg staðreynd að fyrsta daginn í skólanum lenti hann við hliðina á eiganda og ritstjóra Víkurfrétta, Páli Ketilssyni. Tvíburabræðrunum var vel tekið og þeir kynntust skólafélögum sínum fljótt og vel. „Ég er fæddur í Vesturbænum og byrjaði ungur að æfa fótbolta með KR. Mamma mín fæddi okkur tvíburana, mig og Bjarna þegar hún var tvítug og þremur árum síðar missti hún manninn sinn og pabba okkar úr krabbameini. Ég man því ekkert eftir blóðföður mínum en svo kynntist mamma tannlæknanemanum Einari Magnússyni frá Keflavík og við fluttum þangað. Ég hef alltaf kallað Einar pabba enda þekki ég ekkert annað. Það var gott að alast upp í Keflavík, ég æfði fótbolta og byrjaði svo að æfa borðtennis í Njarðvík. Við Bjarni bróðir urðum fljótt ansi góðir og hann náði tvisvar sinnum að verða Íslandsmeistari í yngri flokkum, eftir að hafa unnið mig í úrslitaleik. Ég kláraði svo Fjölbrautaskóla Suðurnesja og ætlaði mér að verða tannlæknir eins og pabbi. Ég hóf tannlæknanámið og það voru bara átta sem komust áfram úr bóklega hlutanum á fyrsta árinu og ég var fjórði hæstur ef ég man rétt. Mér gekk ekki vel í verklega hlutanum og gaf því tannlækninn upp á bátinn og dreif mig út til Þýskalands til að læra þýsku og arkitektúr. Eftir nokkurn tíma í náminu tók ég tvö fög, burðarþolsfræði og fríhendisteikningu. Ég skilaði súpereinkunn í burðarþolsfræðinni en fríhendisteikningin var alls ekki góð og prófessorinn sannfærði mig um að ég væri frábær námsmaður en væri einfaldlega ekki á réttri braut í arkitektúrnum. Því sneri ég heim til Íslands árið 1988, byrjaði að vinna hjá lögreglunni á Keflavíkurflugvelli, byrjaði svo námið í lögregluskólanum og eitt fagið var sálfræði. Ég fékk hæstu einkunn og kennarinn sagði að það væri synd að ég myndi ekki frekar læra sálfræði svo aftur vatt ég mínu kvæði í kross og skráði mig í sálfræði í Háskólanum. Ég kláraði BA-próf og tók fjölmiðlafræði sem aukafag. Eftir útskrift vildi ég upplifa ævintýri og bauðst vinna hjá Air Atlanta, var stöðvarstjóri í Kaíró í Egyptalandi og var líka í Jeddah í Sádí Arabíu um tíma. Þegar ég kom heim vann ég m.a. sem kennari í Grindavík um tíma en svo sótti ég um mastersnám í Alþjóðaviðskiptum í Columbia í Suður-Karólínu í Bandaríkjunum árið 1994. Ég gat valið úr atvinnutilboðum eftir námið og réði mig til eins stærsta lyfjafyrirtækis heims á þeim tíma, Merck & Co. Ég var í New Jersey, var ánægður í þessu starfi en ég og fyrrverandi kona mín vorum nýbúin að eignast barn og hún vildi flytja heim svo við fluttum heim árið 1997 og ég réði mig í starf hjá Kaupþingi banka. Ég var í þessu fram til 2006, stofnaði þá eigið fjárfestingarfyrirtæki ásamt öðrum. Fyrirtækið hefur vaxið og dafnað allar götur síðan þá en ég hef ekki getað unnið síðan ég í lenti í slysinu árið 2020.“

Hugarfar.is

Hafliði hefur reynt að kynna sér allt um heilablóðfall, bæði hefur hann lesið og líka horft á heimildarmyndir um allt frá afleiðingum til meðferða. Hann fann félag sem heitir Hugarfar, á heimasíðu félagsins segir að þetta sé félag fólks með ákominn heilaskaða, aðstandenda og áhugafólks um málefnið.

„Ég hef reynt að hafa samband við félagið, hef bæði hringt og sent tölvupósta en hef ekki fengið nein svör. Það segir mér að það sé ekki mikil virkni í þessu félagi. Flestar þær upplýsingar sem liggja fyrir eru um slys, meðferð og tölfræði en hvað svo? Mér finnst vanta upplýsingar um hvað taki við eftir slys eða heilablóðfall og stuðning við að takast á við nýjan veruleika. Það er búið að skjóta að mér að ég eigi að beita mér í þessum málefnum og ég myndi vel íhuga að koma að starfi þessa félags. Ég finn að ég vil láta gott af mér leiða, ég tel mig geta farið út á vinnumarkaðinn aftur en hvort það yrði sem 100% starf veit ég ekki, ég þarf að passa mig á að ganga ekki fram af mér eins og ég kom inn á. Ég væri til í að íhuga þetta sem næsta skref í mínu lífi. Það eru fjögur ár síðan ég lenti í áfallinu, mér hefur verið sagt að fimm árum eftir heilablæðingu verði ekki frekari framfarir, skv. því get ég bætt mig í eitt ár í viðbót en ég held að ég sé nánast kominn þangað og þá liggur kannski beinast við að búa sér til nýja áskorun. Það væri ofboðslega gefandi að láta gott af sér leiða og rífa þetta félag upp, þeir sem lenda í heilablóðfalli þurfa alls kyns aðstoð og Hugarfar gæti verið frábær vettvangur fyrir slíka aðstoð. Ég sé alveg fyrir mér að Heilbrigðiseftirlitið styðji við slíkt verkefni, þetta er sannkallað lýðheilsumál. Ég æfði nú fótbolta með heilbrigðisráðherranum, Willum Þór Þórssyni, hver veit nema ég kíki til hans í kaffi, rifji upp gamla tíma í KR og kynni honum hugmyndir mínar,“ sagði Hafliði að lokum.