Ekki spretthlaup heldur langhlaup
Samræmdar uppeldisaðferðir - SOS námskeiðin á vegum Fræðsluskrifstofu Reykjanesbæjar
Alls hafa 1000 nemendur sótt SOS námskeið hjá Gylfa Jóni Gylfasyni,
yfirsálfræðingi hjá Reykjanesbæ, og var þúsundasti nemandinn leystur út með veglegum gjöfum s.l. þriðjudag. Árni Sigfússon, bæjarstjóri Reykjanesbæjar, og Gylfi Jón afhentu Jófríði Leifsdóttur, þúsundasta einstaklingnum á SOS námskeiðinu, gjafakörfu sem innihélt m.a. ilmolíur, hljómdiska með Ljósanæturlögum og bókina „Hvað mikið er nóg?“ Þá gaf Sparisjóðurinn í Keflavík börnum Jófríðar peningagjöf inn á framtíðarreikning og Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands kom einnig færandi hendi og afhenti Jófríði gjafabréf á Kaffi Duus.
Víkurfréttir tóku Gylfa Jón Gylfason tali í tilefni þessara tímamóta og ræddu við hann um uppruna SOS og framtíð verkefnisins.
Saga SOS námskeiðanna á Suðurnesjum
Upphaf SOS námskeiðanna má rekja til þess að árið 1999 var Fræðsluskrifstofa Reykjanesbæjar að leita að námskeiði fyrir foreldra barna með hegðunarörðugleika og foreldra ofvirkra barna. „Við ætluðum að halda tvö námskeið á ári. Fljótlega kom í ljós að að námskeiðin hentuðu öllum foreldrum, ekki bara þeim sem áttu erfið börn. þegar farið var að halda SOS námskeið fyrir starfsfólk leik-, grunn-, og frístundaskóla kom í ljós að betri árangur náðist þegar uppeldisaðferðir heimilis og skóla voru samræmd. Á þeim tímapunkti var tekin meðvituð ákvörðun að hálfu fræðsluyfirvalda um að starfsmönnum á þeim stofnunum sem koma að uppeldi barna yrði einnig boðið upp á námskeiðið og að öllum foreldrum tveggja ára barna yrði boðið upp á námskeiðið. Meginþorri þeirra starfsmanna sem starfa að uppeldismálum á þjónustusvæði Fræðsluskrifstofu Reykjanesbæjar hefur því sótt námskeiðið, en boðið er upp á það í samvinnu við Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands sem er eigandi námskeiðsins. Í dag eru því haldin 12 námskeið á ári í Reykjanesbæ, 10 fyrir foreldra og 2 fyrir starfsfólk,” sagði Gylfi Jón í samtali við Víkurfréttir. „Við höfum samband við foreldra um leið og börnin komast á leikskólaaldur og reynum að halda námskeið jafnóðum fyrir nýja starfsmenn,“ sagði Gylfi.
Fyrirmynd annarra
„Ég veit ekki til þess að það sem við erum að gera, það er að kenna fagfólki og foreldrum sömu uppeldisaðferðirnar með markvissum hætti og samræma þannig viðbrögð fullorðinna við barninu, hafi verið gert áður nokkurs staðar í heiminum. Önnur sveitarfélög fylgjast því eðlilega vel með því sem við erum að gera,” sagði Gylfi Jón. „Garðabær og Grundarfjörður ætla til dæmis að byggja á reynslu okkar hjá Reykjanesbæ og samræma uppeldisaðferðir í bæjarfélaginu með því að bjóða upp á SOS námskeiðin með svipuðum hætti og við höfum gert.”
Forvarnargildi SOS námskeiðanna
Í dag er kennsla námskeiðsins SOS - hjálp fyrir foreldra, hluti af forvarnar - og fjölskyldustefnu Reykjanesbæjar og nýtist Garði og Sandgerði með svipuðum hætti. Sveitarfélögin eru að spara sér fé á sama tíma og þau auka hamingju íbúanna að mati Gylfa Jóns. „Ég nefni sem dæmi að sé komið í veg fyrir að eitt barn á þriggja ára fresti þrói með sér svo alvarlega hegðunarörðugleika að það þurfi að sækja sérdeild fyrir börn með alvarlega hegðunarörðugleika til að greiða allan útlagðan kostnað Reykjanesbæjar af verkefninu þau þrjú ár,”sagði Gylfi Jón.
Á hverju byggir SOS hugmyndafræðin?
„SOS er, eins og allir þekkja, alþjóðlegt neyðarkall og námskeiðið sjálft
er svar við kallinu, það er hjálp fyrir foreldra,“ sagði Gylfi Jón. Á námskeiðinu
er kennd uppeldistækni sem byggir á lögmálum atferlis, en einnig á viðbótum
úr ýmsum áttum svo sem virkri hlustun og hvernig eigi að gefa börnum góð
fyrirmæli. SOS námskeiðið veitir einföld og skýr svör við því hvernig hægt er að taka
á óþekkt og óhlýðni barna og hvernig er hægt að efla góða hegðun barnsins
og auka líkurnar á því að barnið hegði sér vel. Settar eru fram þrjár
reglur og fjögur mistök sem mikilvægt er að forðast.
Reglurnar eru:
- Verðlaunaðu fyrir æskilega hegðun og gerðu það fljótt og vel
- Forðastu að verðlauna fyrir óæskilega hegðun
- Refsaðu fyrir óæskilega hegðun en beittu einungis mildum refsingum.
Mistökin felast í að:
- gleyma því að umbuna fyrir æskilega hegðun,
- refsa óvart fyrir æskilega hegðun,
- verðlauna fyrir óæskilega hegðun
- refsa ekki fyrir óæskilega hegðun.
Virkar uppeldistæknin á SOS námskeiðunum?
„Rannsókn sem við erum að gera á hegðun 2 ára barna bendir til þess að hegðun hafi almennt stórbatnað hjá börnum þeirra foreldra sem sótt hafa SOS námskeiðið. SOS uppeldistæknin er í almennri notkun á leikskólum á svæðinu og margir foreldrar hafa lýst yfir ánægju sinni með þann árangur sem þau hafa náð,” sagði Gylfi Jón. „Minna er vitað um stöðuna hjá grunnskólunum, en stefnt er að því að taka púlsinn á þeim með haustinu. Margir þeirra sem sótt hafa námskeiðið segjast nýta þekkingu sín af námskeiðinu til að bæta samband sitt við makann og vinnufélaga, það sé að gefa góða raun þó vissulega sé tekið öðruvísi á málum þegar um samskipti fullorðinna er að ræða en grundvallarhugmyndin sé sú sama.”
Framsýnir pólitíkusar
„Verkefni af þessu tagi eru einungis framkvæmanlegt hjá sveitarfélagi sem hefur heildræna stefnu og metnað til góðra verka í uppeldismálum. Það er stundum talað illa um pólitíkusa, en ég ætla að leyfa mér að segja að forsenda þess að SOS verkefnið hefui náð að dafna sé hinn pólitíski velvilji og framsýni sem fram hefur komið hjá öllum þeim stjórnmálamönnum sem við hjá Fræðsluskrifstofunni höfum þurft að leita til til að fjármagna þetta verkefni,“ sagði Gylfi Jón.
Ekki spretthlaup heldur langhlaup
„SOS verkefnið er ekki spretthlaup heldur langhlaup. Það þarf að fylgja því vel eftir til að ná hámarksárangri. Ég tel því mikilvægt að halda áfram að bjóða upp á námskeiðið með svipuðum hætti og verið hefur, og að aðfluttir og nýtt starfsfólk sitji SOS námskeiðin og upprifjunarkvöld verði haldin fyrir starfsmenn og foreldra sem þegar hafa setið námskeiðið,“ sagði Gylfi Jón. „Á næstu misserum þarf því að bjóða upp á upprifun í leik-, grunn- og frístundaskólum og mikilvægt er að að
skrifa meira um SOS námskeiðin og gera upplýsingar um það og ýmislegt því tengt aðgengilegra, t.d. á heimasíðu Reykjanesbæjar.”
„Við hjá Fræðsluskrifstofu Reykjanesbæjar berum líka ábyrgð vegna þess að við erum að vinna frumkvöðlastarf sem önnur sveitarfélög líta til. Okkar útfærsla á verkefninu getur, ef rétt er á haldið, stuðlað að bættu mannlífi og aukinni hamingju barna og fjölskyldna þeirra um leið og það sparar sveitarfélögum sem það notar umtalsverðar fjárhæðir. Ég lít svo á að þess vegna beri okkur siðferðileg skylda til að gera verkefninu ítarleg fræðileg skil, samtímis því sem við höldum ótrauð áfram að „SOS-a” og viðhalda og bæta þann árangur sem við höfum þegar náð,” sagði Gylfi Jón að lokum.
