40 ár frá stórbruna í Keflavík hf.

Stórbruni varð í frystihúsi Keflavíkur hf. þriðjudagskvöldið 17. maí 1983 er eldur kom upp í ísklefa hússins sem staðsettur var í suðurenda hússins. „Allt tiltækt slökkvilið var þegar kallað út og þegar leið á kom Slökkvilið Miðneshrepps til hjálpar og voru um 50–60 slökkviliðsmenn að störfum, einnig kom aðstoð frá slökkviliðinu á Keflavíkurflugvelli sem kom með stóran tankbíl, en mjög illa gekk að ráða niðurlögum eldsins, sem breiddist út um allt frystihúsið með lofti, en meðfram allri lengjunni voru umbúðageymslur sem eldurinn læsti sig í og varð húsið fljótt orðið alelda,“ segir í forsíðufrétt Víkur-frétta frá fimmtudeginum 19. maí, tveimur sólarhringum síðar.

Þá segir í fréttinni að eftir fjögurra tíma slökkvistarf eða um miðnætti tókst loks að ráða niðurlögum eldsins að mestu. Frystihúsið er mjög mikið skemmt en þó slapp norðurendi hússins undan eldinum þar sem flökunarvélar eru staðsettar. Einnig sluppu frystitæki og pressur nokkurn veginn frá eldinum en þó kom þar mikill reykur og vatn. Aðstaða starfsfólks slapp einnig, beitningaraðstaða og humarvinnslan.

Óvíst var um birgðir af frosnum fiski þegar fréttin var skrifuð, hvort um 13.000 kassar hafi sloppið, en þær voru í stærsta frystiklefa hússins. Verðmæti þessara kassa voru um 18–20 milljónir króna á þeim tíma. Framreiknað til dagsins í dag eru þetta verðmæti upp á 345–384 milljónir króna.

Þá nam tjón tugum milljóna króna [hundruðum milljóna á núvirði] á húseign og vélbúnaði en hjá fyrirtækinu störfuðu um 120 manns og um 60–70 skólakrakkar yfir sumartímann. Ljóst var að margir myndu missa atvinnu sína um óákveðinn tíma, sagði í fréttinni á forsíðu Víkurfrétta.

Í Víkurfréttum frá 27. maí 1983 sagði að a.m.k. ellefu íbúðir urðu fyrir skemmdum af völdum reyks er eldur kom upp í Keflavík hf., en þar sem enginn einn aðili var með rannsókn þessa máls á sinni könnu, var erfitt að vita nákvæmlega hve margar íbúðir skemmdust.

Tjón á fiskafurðum varð mun minna en óttast var og öllum þeim fiski er átti að fara á Ameríkumarkað hafði þegar verið skipað út í m.s. Hofsjökul, en aðeins þurfti að skipta um umbúðir á fiskinum og tók það á þriðja dag að vinna verkið.

Einn af stóru brunum á þessum tíma

„Ég man vel eftir þessum bruna. Þetta var einn af stóru brununum á þessum tíma og sá fyrsti stóri þar sem ég tók þátt í slökkvistarfi,“ segir Jón Guðlaugsson, slökkviliðsstjóri Brunavarna Suðurnesja. Á þessum tíma var hann bara þrítugur slökkviliðsmaður.

Hvernig var aðkoman að vettvangi?

„Þegar við komum að þessu var alveg greinilegt að það var gríðarlega mikill eldur. Ég var meðal þeirra fyrstu sem komu hér á vettvang. Það var mikill reykur frá þessu sem lagði yfir bæinn. Í upphafi vissum við ekki almennilega hvað væri um að vera.

Á þessum tíma var útkallskerfi slökkviliðs símhringing og sírenur. Þá voru sírenur á lögreglustöðinni við Hafnargötu, á slökkvistöðinni á Hringbrautinni og á vatnstanknum á Vatnsholti. Þetta fór að væla og þá hlupum við til og mættum á slökkvistöðina. Við áttuðum okkur á því þegar við nálguðumst vettvanginn hvað væri um að vera. Ef ég man rétt þá var leigubílastöðin á Aðalstöðinni með úthringingu fyrir okkur á þessum tíma og mikil breyting á útkalli slökkviliðs frá þeim tíma.

Það var mikill eldur og þetta var mikið verkefni. Það komu nokkur slökkvilið að þessu starfi. Auk okkar kom slökkviliðið á Keflavíkurflugvelli sem var mjög öflugt og örugglega öflugasta slökkvilið á landinu á þeim tíma. Einnig kom slökkviliðið í Sandgerði sem þá hét Slökkvilið Miðneshrepps“.

Jón segir að slökkvistarfið í Keflavík hf. hafi verið gríðarlega mikið og erfitt verkefni. Það hafi verið mikill eldur og þetta hafi verið mikið áfall á þessum tíma. Slökkvistarfið tók langan tíma og þykkan reyk lagði frá brennandi frystihúsinu yfir byggðina í Keflavík.

„Tækin og tólin sem við höfðum á þessum tíma voru allt önnur en þau sem við höfum í dag. Það voru engir körfubílar eða stigabílar til að athafna sig með, heldur var þetta allt gert frá jörðu niðri og stigar upp á þak. Allur persónubúnaður slökkviliðsmanna, eins og til dæmis reykköfunartæki, voru af allt öðrum gæðum en þekkist í dag. Okkur tókst að slökkva bálið fyrir rest en það kom að þessu fjölmennt lið og tækjabúnaðurinn var góður á mælikvarða þess tíma.“

Á umbúðaloftinu þegar þakið hrund

Jón minnist þess að hafa staðið vakt á brunavettvangi fram undir morgun næsta dag við annan mann. Þeir fóru reglulega könnunarferðir um brunarústirnar til að tryggja að ekki leyndust glæður í rústunum. Jóni er minnisstætt þegar nágranni við brunavettvanginn, Kiddi í Móakoti, [Kristinn Óskarsson] mætti undir morgun með bakka af smurbrauði og rjúkandi kaffi til að gefa þeim félögum. „Við vorum mikið þakklátir fyrir þetta en það var ekki mikið verið að hugsa um næringu á þessum tíma,“ segir Jón en minnist þess þó að í þessum stórbruna hafi þó verið keypt Coke og Prins Póló handa mannskapnum og það hafi verið í fyrsta skipti sem það hafi verið gert hjá slökkviliðinu.

Hlutverk Jóns í stórbrunanum í Keflavík hf. var reykköfun. Hann fór inn í brennandi húsið og upp á efri hæðina þar sem var umbúðaloft. Þar var mikill eldur í pappaumbúðum og vaxbornum pappír. Þar uppi var Jón í félagi við þá Gunnar Örn Guðmundsson, Jón Olsen og fleiri góða félaga. „Þetta var mikill eldsmatur og við vorum að gera okkar besta til að slökkva þetta þegar hluti af þakinu hrundi. Við sáum bara út þegar það var hrunið. Þetta var fjör,“ segir Jón.

Á þessum tíma voru engin fjarskipti við reykkafara með talstöðvum. Reykkafarar voru tengdir við líflínu og merkjasendingar fóru í gegnum hana. Það var bara kippt í línuna ef eitthvað vantaði eða amaði að. Í dag er þetta með allt öðrum hætti og allur tækjabúnaður miklu betri og öruggari en var á þessum tíma fyrir 40 árum. „Þetta var það besta sem til var þá og menn unnu með það. Sem betur fer slasaðist enginn og þetta fór allt vel að lokum,“ segir Jón Guðlaugsson, slökkviliðsstjóri.