Þingsályktun Silju um tæknifrjóvganir samþykkt

Þingsályktun um aukinn stuðning vegna tæknifrjóvgana var samþykkt af Velferðarnefnd Alþingis í síðustu viku. Silja Dögg Gunnarsdóttir, alþingismaður Framsóknarflokks úr Reykjanesbæ, var fyrsti flutningsmaður hennar. Nefndin hefur nú falið heilbrigðisráðherra að endurskoða reglur um greiðsluþátttöku ríkisins vegna tæknifrjóvungarmeðferða fyrir lok þessa árs og að gætt verið að því að greiðsluþátttaka nái til fyrstu glasfrjóvgunarmeðferðar og sé óháð því hvort pör eða einstaklingar eigi barn fyrir.

Silja fékk hugmyndina að málinu vorið 2014 og hafði í framhaldinu samband við stjórn Tilveru, samtaka um ófrjósemi. „Ég átti nokkra fundi með stjórninni og Guðmundi Arasyni lækni, sem rak á þeim tíma læknastofuna Art Medica, sem veitti þjónustu vegna ófrjósemi. Þau bentu mér á hluti í kerfinu sem þyrfti að laga svo gera mætti það sanngjarnara,“ segir Silja.

„Þingflokkur Framsóknarflokksins var sammála um að veita þessu máli forgang í þinginu og setti það á dagskrá strax um haustið 2014 og svo aftur um haustið 2015. Velferðarnefnd afgreiddi það svo í fullri sátt nú í haust.“ Silja segir að ef til vill þyki sumum tvö ár langur tími á meðferð eins máls en að það þyki skammur tími á Alþingi. „Allir sem komu að gerð og afgreiðslu málsins eiga heiður skilinn og þakkir.

Greiðsluþátttöku ríkisins var breytt árið 2011 þannig að önnur til fjórða meðferð var niðurgreidd af Sjúkratryggingum Íslands í stað fyrstu til fjórðu eins og verið hafði. Eftir breytingarnar 2011 voru færri sem leituðu sér meðferðar vegna ófrjósemi. Silja kveðst eiga von á því að fleiri geti nú leitað meðferðar vegna ófrjósemi og að of mikill kostnaður komi ekki í veg fyrir það. Hún bendir á að frjósemi kvenna á Íslandi fari minnkandi og sé nú komin undir tvö börn á konu. „Að auki er talið að um 15 til 20 prósent para þurfi að leita sér einhvers konar aðstoðar vegna ófrjósemi og sá hópur mun líklega stækka á næstu árum. Það er því þjóðhagslega hagkvæmt að ríkið styðji betur við fólk sem glímir við ófrjósemi. Það skiptir líka máli að fólk hafi kost á að ákveða sjálft hversu mörg börn það vill eignast, þó svo að það þurfi að nota tæknina til að eignast fjölskyldu. Breytingin sem Velferðarnefnd Alþings samþykkti á dögunum felur það einnig í sér að greiðsluþátttaka sjúkratrygginga verði óháð því hvort pör eða einstaklingar eigi barn fyrir og það þykir mér mikið réttlætis- og sanngirnismál.“

Ekki náðist samþykki um öll atriði þingsályktunar Silju í afgreiðslu þingsins en hún segir það stundum þannig að fara þurfi milliveginn til að ná árangri. Hún ætlar að fylgja öðrum þáttum ályktunarinnar eftir, til dæmis að þær meðferðir verði ekki taldar með, sem ekki fylgi uppsetning á fósturvísum. „Mér finnst einfaldlega ekki sanngjarnt að þær geri það þegar enginn möguleiki er á að þungun verði, það er að ófrjósemissjúklingar missi í raun eina niðurgreidda meðferð. Slíkt gerist einstaka sinnum þegar egg frjóvgast alls ekki eða eru ekki nógu góð til uppsetningar.“ Þá segir Silja einnig þurfa að endurskoða kostnaðarþátttöku ríkisins varðandi krónutölur, þar sem ekki sé samræmi og milli greiðsluþátttöku sjúkratrygginga og verðskrár einkastofunnar IVF Klinik.

 Í greinargerð ályktunar Velferðarnefndar Alþings segir meðal annars:

„Óhætt er að segja að einn af hápunktunum í lífi margra sé að verða foreldri. Lífsgjöfin sem felst í barneignum er afar mikilvæg og hefur afgerandi áhrif á líf og starf fólks. Ekki eru þó allir svo heppnir að geta með einföldum og náttúrulegum hætti getið og eignast börn. Ófrjósemi er sjúkdómur sem er vaxandi vandamál hér á landi. Ætla má að eitt af hverjum sex pörum eigi við ófrjósemi að stríða. Afleiðingar ófrjósemi eru margvíslegar og leggjast oft þungt á sálarlíf þeirra sem þjást af henni. Almennt má segja að til séu þrjár tegundir af ófrjósemi sem lýsir sér á mismunandi hátt. Það sem í daglegu tali er kallað ófrjósemi lýsir sér í því að kona getur ekki orðið þunguð þrátt fyrir að hafa stundað reglulega óvarið kynlíf í a.m.k. eitt ár, en það er kallað síðkomin ófrjósemi ef einstaklingur hefur eignast a.m.k. eitt barn en nær svo ekki að geta barn aftur. Ófrjósemi getur einnig lýst sér í því að kona getur ekki klárað meðgöngu á eðlilegan hátt og fætt lifandi barn. Þriðja tegundin er félagsleg ófrjósemi, þ.e. þegar einstaklingur þarf á tæknifrjóvgun að halda vegna félagslegra aðstæðna, t.d. vegna þess að hann á ekki maka eða maki hans er af sama kyni.“