Sameiningarnefndin: Sammála um að vera ósammála

Kosið verður um sameiningu sveitarfélaganna Garðs, Sandgerðis og Reykjanesbæjar þann 8. október. Deildar skoðanir hafa verið um málið og er óhætt að segja að sitt sýnist hverjum.

Á meðan bæjarstjórn Garðs og meirihlutinn í Sandgerði hafa ályktað um að þeim finnist sameining lítt fýsilegur kostur hafa bæjarstjórnarmenn í Reykjanesbæ verið á öndverðum meiði. Engu að síður hafa menn náð samkomulagi um eitt... Að vera ósammála.

Ekki hefur mikið verið rætt um skoðun hins almenna borgara í sveitarfélögunum, en á næstu dögum og vikum munu verða haldnir fundir þar sem íbúum verða kynntar niðurstöður ParX, Viðskiptaráðgjafar IBM, sem tók saman hlutlaust mat á áhrifum sameiningar fyrir Samstarfsnefnd um undirbúning kosninga um sameiningu Reykjanesbæjar, Sandgerðisbæjar og sveitarfélagsins Garðs. Almenningur getur nálgast skýrsluna í heild sinni inni á heimasíðum sveitarfélaganna.

Skýrslan miðaði að því að draga upp mynd af núverandi stöðu mála í sveitarfélögunum, málaflokk fyrir málaflokk, til að leggja grunn að samanburði. Dregin er upp mynd af fjárhagslegri stöðu sveitarfélaganna þriggja og líklegri þróun. Tilgangurinn er að bæta upplýsingar til íbúa um þjónustu og stöðu sveitarfélaganna og líkleg áhrif sameiningar. Einnig til að bæta forsendur kjósenda í sveitarfélögunum til að meta áhrif sameiningar á eigin hag og svæðisins í heild til að taka afstöðu í komandi kosningum.

Yrði úr að Garður, Sandgerði og Reykjanesbær sameinuðust yrði til um 15.000 manna byggðalag. Samkvæmt helstu kenningum um sveitarstjórnarstigið er gert ráð fyrir að stærri sveitarfélög, upp að 50.000 íbúum, séu hagkvæmari í rekstri, en á móti kemur að kostir minni sveitarfélaga liggja í þeirri nálægð sem er milli íbúanna og þeirra sem
þeim þjóna, hvort sem um er að ræða kjörna fulltrúa eða embættismenn. Íbúarnir hafa betri aðgang að ákvörðunartökum. Þjónustan í minni sveitarfélögum einkennist því af lausnum sem sniðnar eru að þjónustuþörf íbúanna á hverjum tíma og oft sértækum lausnum.

Skýrsluhöfundar hafa skipt málefnum niður í níu hluta. Yfirstjórn og rekstur, Fjármál, Starfsmannamál, Félagsmál, Fræðslu- menningar- og íþróttamál, Umhverfis-, skipulags-, bygginga-, tækni og heilbrigðismál, Samgöngur, atvinnuþróun og hafnamál auk þess sem fjallað er um mál Sambands Sveitarfélaga á Suðurnesjum.
Ekki gefst rými í þessu blaði til að taka út alla þá þætti sem farið er yfir, en frekari útlistana er von á vefsvæði Víkurfrétta, www.vf.is á næstu dögum.

Skemmst er frá að segja að skýrsluhöfundar taka til kosti og galla sameiningar og lúta þeir flestir að því að vega og meta hagræði stærðarinnar á móti nálægð íbúa við ákvarðanatöku á sveitarstjórnarstigi.

Meðal helstu niðurstaðna má þó nefna að niðurskurður yrði á yfirstjórn sameinaðs sveitarf´lags þar sem kjörnum fulltrúum fækkar úr 25 í 11 að öllum líkindum og nefndarfólki fækkar einnig. Annars er ekki gert ráð fyrir að starfsmönnum fækki verulega þar sem aukin þjónustugeta hefur yfirleitt í för með sér fjölgun og aukna þjónustuþörf.
Varðandi framlög úr jöfnunarsjóði sveitarfélaga er ljóst að sameinað sveitarfélag fengi lægri framlög, en þó hefur Sjóðurinn lýst því yfir að hann muni leggja 2.4 milljarða til þeirra sveitarfélaga á landinu sem ákveða að sameinast og þar geta þau sótt um styrki til að samræma rekstur grunnskóla og leikskóla og til að fjármagna breytingar á stjórnsýslu.

Hvað varðar þjónustugjöld er talið líklegt að þau þurfi að samræma uppávið fyrst um sinn, þannig að nokkrir liðir, sérstaklega hjá Sandgerði muni hækka að einhverju ráði, en slíkt yrði endurskoðað þegar reynsla kæmi á samstarfið.
Skýrslan var kynnt í húsakynnum SSS í vikunni að viðstöddum nefndarmönnum og fulltrúum fjölmiðla og tóku Víkurfréttir viðtöl við talsmenn þeirra þriggja sveitarfélaga sem koma að sameiningunni.

Árni Sigfússon, bæjarstjóri Reykjanesbæjar, er talsmaður sameiningar. „Ég held að það sé mikilvægt að við hugsum um byggðarlögin atvinnusvæði og að við segjum að hér sé eitt atvinnusvæði og þá þarf einnig að vera eitt tekjusvæði, þannig að við getum skipt tekjunum af þessari atvinnu á milli sveitarfélaganna og þeirra verkefna sem þar er verið að vinna. Það eru svo mörg verkefni fyrir okkur sameiginlega á þessu frábæra svæði að við megum ekki við því að vera í samkeppni sem smærri einingar, heldur keppa við önnur svæði sem ein stór eining," sagði Árni, í viðtali við Víkurfréttir.
Aðspurður um þá tilfinningu sem hann hefði fyrir komandi sameiningarkosningum, sagði hann: „Ég held að íbúar bíði eftir upplýsingum og ég held að íbúar telji skynsamlegt að sameinast. Árið 1994 sameinuðust þrjú sveitarfélög af því að menn sáu ákveðna framtíð og ég held að það megi fullyrða að sú sýn reyndist okkur vel. Nú er að sjá hvort íbúar Reykjanesbæjar, Sandgerðis og Garðs horfi lengra framávið og séu sama sinnis".

Reynir Sveinsson, forseti bæjarstjórnar Sandgerðis sagði í samtali við Víkurfréttir að niðurstaða skýrslunnar væru tölulegar upplýsingar og hlutlaust mat sérfræðinga. Hann sagði að meirihluti bæjarstjórnar í Sandgerði væri andvígur sameiningu og hefði frekar vilja sjá kosningu um sameiningu allra sveitarfélaganna á Suðurnesjum fara fram.
Af hverju vill Reykjanesbær sameiningu?
„Þetta er erfið spurning. Reykjanesbær er stór. Við verðum að horfa á það eitt að Sandgerðisbær er tekjuhæsta bæjarfélagið á landinu m.v. íbúa. Við teljum okkur vera reka gott sveitarfélag og hafa alla burði til að gera það áfram.
En hvernig sér Reynir Sandgerðisbæ í sameinuðu sveitarfélagi?
„Við verðum í útjaðri í stóra sveitarfélaginu og ákvarðanataka verður erfiðari og uppbygging verður ekki sú sama í sameinuðu sveitarfélagi eða eins og hún er í dag hjá hverju sveitarfélagi fyrir sig".

Ingimundur Þ. Guðnason, forseti bæjarstjórnar Garðs, er ekki sammála því að sameina eigi sveitarfélögin þrjú í eitt. Bæjarstjórnin í Garði hefur ályktað gegn sameiningu. Var það rétt hjá sveitarfélaginu að gera það áður en kostir og gallar sameiningar væru kynntir bæjarbúum?
„Okkur í Garði fannst í lagi að álykta um það að bæjarstjórnin væri á móti sameiningu. Umræðan er rétt að fara í gang og fólk var farið að óska eftir svörum og ég treysti mínum íbúum að þeir taki rétta ákvörðun".
Hvaða ókosti sérðu við sameininguna?
„Hin svokallaða nærþjónusta verður lélegri. Það er alltaf verið að tala um það að þjónustan verði betri og ódýrari. Ég spyr: fyrir hverja? Hún getur orðið ódýrari fyrir suma en dýrari fyrir aðra".
Er Sveitarfélagið Garður í stakk búið að takast á við auknar skyldur sem lagðar eru á stærri sveitarfélög?
„Það kemur fram í skýrslunni að rekstrarlega stendur sveitarfélagið sig vel. Uppbygging er mikil og með fleiri íbúum getum við staðið undir þeim kostnaði," sagði Ingimundur Þ. Guðnason í samtali við Víkurfréttir.