Nýir kjarasamningar undirritaðir: heildarlaunahækkun 14%
Á miðnætti í gær voru undirritaðir nýir kjarasamningar Flóabandalagsins, Starfsgreinasambands Íslands og Samtaka atvinnulífsins. Samningurinn er til fjögurra ára og heildarlaunahækkun á samningstímanum er 14%. Í tilkynningu segir að heildarkostnaðaráhrif samningsins éu 15,7% og að meðal mikilvægustu atriða samningsins sé ný launatafla, lífeyrisframlag atvinnurekenda fari í 8% á samningstímanum og að fræðslugjald festi fræðslusjóði í sessi til framtíðar um 0,15% fræðslusjóðsgjaldi.
Helstu atriði samningsins fara hér á eftir:
Grunnkaup hækkar þannig á samningstímanum:
Almenn launahækkun 1. mars 2004 3,25%
Almenn launahækkun 1. janúar 2005 3,00%
Almenn launahækkun 1. janúar 2006 2,50%
Almenn launahækkun 1. janúar 2007 2,25%
Tekin er upp ný 25 flokka launatafla með fimm starfsaldursþrepum. Miklar væntingar eru bundnar við þessa nýju töflu. Taflan gefur möguleika á auknu svigrúmi í launahækkunum og launaskriði.
Við innröðun í töflu var farin sama leið og 1997 við innfærslu á bónusum, yfirborgunum og ýmsum álagsgreiðslum. Sem dæmi var í fiskvinnslunni fært inn í taxtakerfið í tveimur áföngum, tvisvar sinnum 15% af bónus þó að hámarki 30 krónur í hvort sinn. Í öðrum tilvikum gat verið um að ræða innfærslu fæðisgjalds.
Markmiðið með þessari leið var að færa taxta nær greiddu kaupi og hækka dagvinnulaun. Um leið treystum við öryggisnet og hækkum lægstu laun umtalsvert.
Sameiginlegt mat samningsaðila á kostnaðaráhrifum innfærslu í launatöflu er að frá undirritun samnings sé kostnaður 1,00% og aftur 1,00% hinn 1. janúar 2006.
Tekjutrygging
Tekjutrygging hækkar verulega á samningstímanum. Tekjutrygging fyrir fulla dagvinnu verður frá gildistöku samnings kr. 100.000 á mánuði, árið 2005 kr. 103.500, árið 2006 kr. 106.000 og árið 2007 kr. 108.000.
Sameignarsjóður / séreignarsjóður
Frá 1. janúar 2005 hækkar framlag atvinnurekenda í sameignarsjóð í 7,00% og á sama tíma fellur niður skylda til að greiða 1,00% fast í séreignasjóð óháð framlagi starfsmanns. Frá 1. janúar 2007 verður iðgjald atvinnurekenda til sameignarsjóðs 8% um leið og tryggingagjald lækkar um 0,45%.
Áfram á launamaður rétt á 2% mótframlagi atvinnurekanda í séreignarsjóð ef launamaður sparar sjálfur 2% af launum eða meira.
Starfsmenntamál treyst til framtíðar - framlag atvinnurekenda samningsbundið
Með þessum samningum innsigla samningsaðilar þann mikla árangur sem náðist á síðasta samningstímabili í starfsmenntamálum með því að festa starfsmenntasjóði almenns launafólks í sessi til framtíðar.
Ásamt áframhaldandi framlagi stjórnvalda til starfsmenntamála, 190 milljónir á samningstímabilinu, munu atvinnurekendur hefja greiðslur í starfsmenntasjóð á samningstímabilinu. Með þessu er í fyrsta sinn skotið varanlegum stoðum undir starfsmenntun almenns launafólks til framtíðar. Frá 1. janúar 2006 greiða atvinnurekendur 0,05% í sjóði til fræðslumála og 0,10% til viðbótar frá 1. janúar 2007, þ.e. samtals 0,15% frá þeim tíma.
Menntareikningar - bókun
Ásamt starfsmenntasjóðum skrifuðu aðilar undir bókun um menntareikninga. Með þessari bókun lýsa samningsaðilar sig tilbúna til að vinna að því gagnvart stjórnvöldum að slíkir reikningar fái sömu skattalegu meðferð og séreignasjóðir lífeyrissjóðanna. Sett verður á nefnd samningsaðila sem mun vinna að málinu á samningstímabilinu.
Með þessari bókun er kominn grundvöllur að því að fyrirtæki og launafólk geti tekið málið upp í samningum sín á milli.
Hækkun slysatryggingar - a.m.k. 40% hækkun
Slysatryggingar launafólks taka verulegum hækkunum við þessa samningsgerð. Gert er ráð fyrir að farið verði í endurskoðun á slysatryggingarákvæðum með það að markmiði að stórhækka tryggingarvernd starfsmanna. Þessari endurskoðun skal vera lokið fyrir 15. júní 2004.
Að lágmarki munu slysatryggingar samkvæmt samningum hækka um 40%.
Uppsagnarfrestur samræmdur og einfaldaður
Samkvæmt samningnum verður uppsagnarfrestur og einfaldaður til mikilla muna. Þannig mun allt verkafólk hafa uppsagnarfrest samkvæmt einni einfaldri reglu:
Eftir tveggja vikna samfellt starf hjá sama atvinnurekenda er uppsagnarfrestur 12 almanaksdagar. Eftir þriggja mánaða samfellt starf er uppsagnarfrestur 1 mánuður miðað við mánaðamót og eftir þriggja ára samfellt starf hjá sama atvinnurekanda er uppsagnarfrestur 3 mánuðir miðað við mánaðamót en áður tók 5 ár að ávinna sér þennan rétt.
Desemberuppbót
Desemberuppbót verður kr. 38.500 árið 2004, kr. 39.700 árið 2005, kr 40.700 árið 2006 og kr. 41.800 árið 2007.
Orlofsuppbót
Orlofsuppbót verður kr. 21.100 á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2004, kr. 21.800 á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2005, kr. 22.400 á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2006 og kr. 23.000 á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2007.
Starfsmannaviðtöl
Með þessum samningi eru fest niður réttindi til reglubundinna starfsmannaviðtala, en samkvæmt könnunum félaganna hafa starfsmannaviðtöl skilað árangri. Þetta gildir þegar atvinnurekandi skipuleggur reglubundin starfsmannaviðtöl á vinnustað.
Tilflutningur á fimmtudagsfrídögum samkvæmt fyrirtækjaþætti
Samkvæmt samningnum er heimilt að semja svo um á vinnustað að samningsbundin frí sem lenda á fimmtudögum (uppstigningadagur og sumardagurinn fyrsti) verði færð á föstudag eða mánudag. Um þetta verði samið á hverjum vinnustað.
Mæðraskoðun á vinnutíma
Í samningnum er staðfest að barnshafandi konur skuli eiga rétt á nauðsynlegum fríum vegna mæðraskoðunar án frádráttar á föstum launum, þurfi slík skoðun að fara fram í vinnutíma.
Atvinnuleysisbætur hækka
Með samningnum og yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar er staðfest að atvinnuleysisbætur hækki strax frá 1. mars í kr. 88.767 en hækki síðan um 3% 1. janúar 2005, og 2,5% frá 1. janúar 2006, og 2,25% frá 1. janúar 2007.
Erlendir starfsmenn - aðkoma trúnaðarmanna
Trúnaðarmenn eiga nú á grundvelli samkomulags aðila samningsins rétt á upplýsingum þegar um rökstuddan grun er að ræða á brotum gegn kjarasamningnum eða lögum er varða starfskjör erlends launafólks. Trúnaðarmaður skal hafa aðgang að launaseðlum og öðrum gögnum er staðfesti launagreiðslur og önnur starfskjör hlutaðeigandi starfsmanna. Trúnaðarmanni er heimilt að ráðfæra sig við viðkomandi stéttarfélag um þessar upplýsingar.
Samningsforsendur
Forsendur samninganna eru tvær. Annars vegar að verðlag þróist í samræmi við verðbólgumarkmið Seðlabanka Íslands en hins vegar að sú launastefna og þær kostnaðarhækkanir sem í samningnum felast verði almennt stefnumarkandi fyrir aðra í samningagerð á vinnumarkaði.
Sérkjarasamningar
Til viðbótar við aðalkjarasamning voru gerðir fjölmargir sérkjarasamningar þar sem tekið er á sérmálum viðkomandi starfsgreinar eða vinnustaðar.
Helstu atriði samningsins fara hér á eftir:
Grunnkaup hækkar þannig á samningstímanum:
Almenn launahækkun 1. mars 2004 3,25%
Almenn launahækkun 1. janúar 2005 3,00%
Almenn launahækkun 1. janúar 2006 2,50%
Almenn launahækkun 1. janúar 2007 2,25%
Tekin er upp ný 25 flokka launatafla með fimm starfsaldursþrepum. Miklar væntingar eru bundnar við þessa nýju töflu. Taflan gefur möguleika á auknu svigrúmi í launahækkunum og launaskriði.
Við innröðun í töflu var farin sama leið og 1997 við innfærslu á bónusum, yfirborgunum og ýmsum álagsgreiðslum. Sem dæmi var í fiskvinnslunni fært inn í taxtakerfið í tveimur áföngum, tvisvar sinnum 15% af bónus þó að hámarki 30 krónur í hvort sinn. Í öðrum tilvikum gat verið um að ræða innfærslu fæðisgjalds.
Markmiðið með þessari leið var að færa taxta nær greiddu kaupi og hækka dagvinnulaun. Um leið treystum við öryggisnet og hækkum lægstu laun umtalsvert.
Sameiginlegt mat samningsaðila á kostnaðaráhrifum innfærslu í launatöflu er að frá undirritun samnings sé kostnaður 1,00% og aftur 1,00% hinn 1. janúar 2006.
Tekjutrygging
Tekjutrygging hækkar verulega á samningstímanum. Tekjutrygging fyrir fulla dagvinnu verður frá gildistöku samnings kr. 100.000 á mánuði, árið 2005 kr. 103.500, árið 2006 kr. 106.000 og árið 2007 kr. 108.000.
Sameignarsjóður / séreignarsjóður
Frá 1. janúar 2005 hækkar framlag atvinnurekenda í sameignarsjóð í 7,00% og á sama tíma fellur niður skylda til að greiða 1,00% fast í séreignasjóð óháð framlagi starfsmanns. Frá 1. janúar 2007 verður iðgjald atvinnurekenda til sameignarsjóðs 8% um leið og tryggingagjald lækkar um 0,45%.
Áfram á launamaður rétt á 2% mótframlagi atvinnurekanda í séreignarsjóð ef launamaður sparar sjálfur 2% af launum eða meira.
Starfsmenntamál treyst til framtíðar - framlag atvinnurekenda samningsbundið
Með þessum samningum innsigla samningsaðilar þann mikla árangur sem náðist á síðasta samningstímabili í starfsmenntamálum með því að festa starfsmenntasjóði almenns launafólks í sessi til framtíðar.
Ásamt áframhaldandi framlagi stjórnvalda til starfsmenntamála, 190 milljónir á samningstímabilinu, munu atvinnurekendur hefja greiðslur í starfsmenntasjóð á samningstímabilinu. Með þessu er í fyrsta sinn skotið varanlegum stoðum undir starfsmenntun almenns launafólks til framtíðar. Frá 1. janúar 2006 greiða atvinnurekendur 0,05% í sjóði til fræðslumála og 0,10% til viðbótar frá 1. janúar 2007, þ.e. samtals 0,15% frá þeim tíma.
Menntareikningar - bókun
Ásamt starfsmenntasjóðum skrifuðu aðilar undir bókun um menntareikninga. Með þessari bókun lýsa samningsaðilar sig tilbúna til að vinna að því gagnvart stjórnvöldum að slíkir reikningar fái sömu skattalegu meðferð og séreignasjóðir lífeyrissjóðanna. Sett verður á nefnd samningsaðila sem mun vinna að málinu á samningstímabilinu.
Með þessari bókun er kominn grundvöllur að því að fyrirtæki og launafólk geti tekið málið upp í samningum sín á milli.
Hækkun slysatryggingar - a.m.k. 40% hækkun
Slysatryggingar launafólks taka verulegum hækkunum við þessa samningsgerð. Gert er ráð fyrir að farið verði í endurskoðun á slysatryggingarákvæðum með það að markmiði að stórhækka tryggingarvernd starfsmanna. Þessari endurskoðun skal vera lokið fyrir 15. júní 2004.
Að lágmarki munu slysatryggingar samkvæmt samningum hækka um 40%.
Uppsagnarfrestur samræmdur og einfaldaður
Samkvæmt samningnum verður uppsagnarfrestur og einfaldaður til mikilla muna. Þannig mun allt verkafólk hafa uppsagnarfrest samkvæmt einni einfaldri reglu:
Eftir tveggja vikna samfellt starf hjá sama atvinnurekenda er uppsagnarfrestur 12 almanaksdagar. Eftir þriggja mánaða samfellt starf er uppsagnarfrestur 1 mánuður miðað við mánaðamót og eftir þriggja ára samfellt starf hjá sama atvinnurekanda er uppsagnarfrestur 3 mánuðir miðað við mánaðamót en áður tók 5 ár að ávinna sér þennan rétt.
Desemberuppbót
Desemberuppbót verður kr. 38.500 árið 2004, kr. 39.700 árið 2005, kr 40.700 árið 2006 og kr. 41.800 árið 2007.
Orlofsuppbót
Orlofsuppbót verður kr. 21.100 á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2004, kr. 21.800 á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2005, kr. 22.400 á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2006 og kr. 23.000 á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2007.
Starfsmannaviðtöl
Með þessum samningi eru fest niður réttindi til reglubundinna starfsmannaviðtala, en samkvæmt könnunum félaganna hafa starfsmannaviðtöl skilað árangri. Þetta gildir þegar atvinnurekandi skipuleggur reglubundin starfsmannaviðtöl á vinnustað.
Tilflutningur á fimmtudagsfrídögum samkvæmt fyrirtækjaþætti
Samkvæmt samningnum er heimilt að semja svo um á vinnustað að samningsbundin frí sem lenda á fimmtudögum (uppstigningadagur og sumardagurinn fyrsti) verði færð á föstudag eða mánudag. Um þetta verði samið á hverjum vinnustað.
Mæðraskoðun á vinnutíma
Í samningnum er staðfest að barnshafandi konur skuli eiga rétt á nauðsynlegum fríum vegna mæðraskoðunar án frádráttar á föstum launum, þurfi slík skoðun að fara fram í vinnutíma.
Atvinnuleysisbætur hækka
Með samningnum og yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar er staðfest að atvinnuleysisbætur hækki strax frá 1. mars í kr. 88.767 en hækki síðan um 3% 1. janúar 2005, og 2,5% frá 1. janúar 2006, og 2,25% frá 1. janúar 2007.
Erlendir starfsmenn - aðkoma trúnaðarmanna
Trúnaðarmenn eiga nú á grundvelli samkomulags aðila samningsins rétt á upplýsingum þegar um rökstuddan grun er að ræða á brotum gegn kjarasamningnum eða lögum er varða starfskjör erlends launafólks. Trúnaðarmaður skal hafa aðgang að launaseðlum og öðrum gögnum er staðfesti launagreiðslur og önnur starfskjör hlutaðeigandi starfsmanna. Trúnaðarmanni er heimilt að ráðfæra sig við viðkomandi stéttarfélag um þessar upplýsingar.
Samningsforsendur
Forsendur samninganna eru tvær. Annars vegar að verðlag þróist í samræmi við verðbólgumarkmið Seðlabanka Íslands en hins vegar að sú launastefna og þær kostnaðarhækkanir sem í samningnum felast verði almennt stefnumarkandi fyrir aðra í samningagerð á vinnumarkaði.
Sérkjarasamningar
Til viðbótar við aðalkjarasamning voru gerðir fjölmargir sérkjarasamningar þar sem tekið er á sérmálum viðkomandi starfsgreinar eða vinnustaðar.
