Ný slökkvistöð og reynslumikið starfsfólk

Starfsemin Brunavarna Suðurnesja hefur aukist gríðarlega mikið á síðustu áratugum. Þá hafa einnig miklar breytingar orðið frá því Jón Guðlaugsson kom fyrst til starfa fyrir slökkviliðið fyrir næstum hálfri öld en Jón byrjaði í slökkviliðinu árið 1974 og vantar því aðeins tvö ár upp á að fylla áratugina fimm. Jón tók við starfi slökkvistjóra árið 2008. Hann verður sjötugur á þessu ári en í viðtali við Víkurfréttir segist hann langa til að halda áfram í starfi og ná áfanganum með árin fimmtíu.

Flutt í nýja slökkvistöð

Brunavarnir Suðurnesja fluttu í lok október 2020 í nýja og glæsilega slökkvistöð við Flugvelli í Keflavík en slökkvistöðin við Hringbraut var byggð árið 1967 og var fyrir löngu orðin barn síns tíma. Í vikulegum sjónvarpsþætti Víkurfrétta, Suðurnesjamagasíni, sem sýndur er á sjónvarpsstöðinni Hringbraut fengu áhorfendur að sjá nýju slökkvistöðina. Starfsemin var flutt í miðjum kórónuveirufaraldri og enn hefur ekki tekist að halda sérstaka opnunarhátíð og bjóða íbúum Suðurnesja að koma og skoða mannvirkið og kynna sér starfsemina. Það verður gert þegar slaknar á veirunni í samfélaginu.

Jón segir að mikil þörf hafi verið fyrir Brunavarnir Suðurnesja að komast með starfsemina í betri aðstöðu. Eftir að rekstrarformi Brunavarna Suðurnesja var breytt í byggðasamlag árið 2015 komst verkefnið á það stig að hægt var að ráðast í að teikna og bjóða út. „Þetta var ferill sem tók tuttugu ár að fara út í þessa byggingu og það var búið að skoða marga staði. Það var búið að vinna átta tillögur um slökkvistöðvar hér og þar og breytingar og bætingar og svo framvegis og framvegis. Þegar byggðasamlagið varð að veruleika var ákveðið í framhaldi af því að fara í að byggja slökkvistöð og bjóða hann út. Þetta var niðurstaðan og maður er alveg gríðarlega ánægður með þessa niðurstöðu og húsið í heild sinni,“ segir Jón.

Öll aðstaða eins og best verður á kosið

Brunavarnir Suðurnesja eru komnar inn í nútímann með nýrri slökkvistöð. Þar er öll aðstaða fyrir starfsmenn eins og best er á kosið sem og aðbúnaður til að sinna tólum og tækjum. Húsnæðið við Hringbraut var orðið alltof lítið og þá var umferð í nærumhverfi stöðvarinnar þar orðin þung á ákveðnum tímum dags og því þungt og erfitt að komast með stór tæki og jafnvel sjúkrabíla í útkall.

Í nýju slökkvistöðinni er góða aðstaða fyrir alla starfsemi BS. Í stöðinni er t.a.m. stjórnstöð Almannavarna Suðurnesja utan Grindavíkur. Á efri hæð stöðvarinnar er skrifstofu- og fundaraðstaða en á neðri hæðinni er starfsmannaaðstaða, líkamsrækt og hvíldaraðstaða. Bílasalurinn er rúmgóður og rúmar allan flota slökkviliðs- og sjúkrabíla. Þar er einnig aðstaða til viðhalds á bílaflotanum og þvottaaðstaða fyrir bíla og búnað.

Meira miðsvæðis

Með nýrri slökkvistöð við Flugvelli er stöðin orðin meira miðsvæðis fyrir allt þjónustusvæði Brunavarna Suðurnesja en BS þjónar Reykjanesbæ, Suðurnesjabæ og Sveitarfélaginu Vogum. Frá nýju slökkvistöðinni sé stutt upp á Keflavíkurflugvöll, sem var ört stækkandi þjónustuþegi í sjúkraflutningum fyrir Covid. Það er kostur við nýja staðsetningu að neyðarbílar eru fljótir upp á Reykjanesbraut og þaðan er umferðin greið, t.d. í Innri-Njarðvík. Þó vegalengdin sé lengri frá núverandi staðsetningu sé tíminn styttri og það skipti alltaf mestu máli, hvort sem það er í sjúkraflutningum eða brunaútköllum.

Saga slökkviliðs á hrakhólum

Saga Brunavarna Suðurnesja, og Slökkviliðs Keflavíkur þar á undan, nær aftur til ársins 1913. Fyrst um sinn var slökkvibúnaður frumstæður og slökkviliðið á hrakhólum með starfsemina. Búnaður slökkviliðsins var geymdur í skúrum hér og þar um bæinn og það var ekki fyrr en 1967 sem byggð var slökkvistöð við Hringbraut og gömlum bæjarmörkum Keflavíkur og Njarðvíkur.

Einn mannskæðasti bruni á Íslandi á síðari tímum varð í Keflavík. Í 100 ára sögu Brunavarna Suðurnesja sem gefin var út í Faxa árið 2013 segir að slökkviliðið hafi verið illa í stakk búið að berjast við hörmulegan og mannskæðan eldsvoða á jólatrésskemmtun í Skildi 30. desember 1935.

„Eldsvoðinn í Skildi mánudagskvöldið 30. desember 1935 er einhver voveiflegasti atburður í allri sögu Keflavíkur. Um 200 manns voru í húsinu þegar eldurinn kom upp, þar af 180 börn. Tíu manns létust af völdum brunans, sjö börn og þrjár aldraðar konur, og fjöldi manns brenndist eða skarst, margir illa. Tildrögin voru þau að eldsneisti eða kerti féll af jólatrénu og kveikti í silkipappír undir jólatrénu. Tréð var skrjáfþurrt og skipti engum togum að eldurinn flaug um allar greinar þess í einu vetfangi og þaðan út í veggina. Undir ljósum í lofti var mislitt „celluloid“, mjög eldfimt, og á loftinu fyrir ofan var geymt talsvert af kvikmyndafilmum úr sama efni. Loft og veggir voru strigalagðir og olíubornir og flaug því eldurinn um loft og veggi á svipstundu svo að samkomugestir voru allir innibyrgðir milli eldblossanna, eins og segir í frétt Morgunblaðsins daginn eftir brunann. Ruddist fólk í dauðans ofboði til aðalútgöngudyranna en þær opnuðust inn í salinn og varð að brjóta þær upp utan frá. Slökkvilið kom á vettvang strax eftir að eldsins varð vart og lagði leiðslu með tveggja þumlunga slöngu um 350 metra vegalengd niður í sjó. Eldurinn var þá orðinn svo magnaður að ekki var viðlit að bjarga húsinu. Tvö næstu íbúðarhús voru í hættu en þeim tókst að bjarga. Eftirmálin af brunanum í Skildi urðu m.a. þau að síðan var ekki haldin jólatrésskemmtun í Keflavík nema slökkvilið væri á vettvangi með búnað og tvo slökkviliðsmenn sem gættu allra undankomuleiða,“ segir m.a. í sögunni um þennan mannskæða bruna.

Sjúkraflutningar grunnur að sólarhringvakt

Mikil breyting varð hjá Brunavörnum Suðurnesja árið 1988 þegar gerður var samningur við Heilbrigðisstofnun Suðurnesja um sjúkraflutninga. Stofnunin hafði áður sjálf annast þá flutninga og verið með áhafnir á sjúkrabíla.

„Þá urðu hér sólarhringsvaktir á slökkvistöðinni og tveir á vakt í upphafi. Í dag eru erum við sex skráðir á vaktinni. Í upphafi voru þetta 850–900 verkefni á ári en í dag eru þetta orðin 4.300 útköll og að langstærstum hluta sjúkraflutningar. Hreyfingar slökkviliðs eru um 200 á ári en eldsvoðar miklu færri. Eldsvoðar eru þó alltaf miklu mannfrekari en sjúkraflutningar,“ segir Jón.

Í dag eru tuttugu og fjórir sem ganga vaktir hjá Brunavörnum Suðurnesja í Reykjanesbæ og í Grindavík eru sex starfsmenn sem sinna sjúkraflutningum á bakvöktum. Þá eru Brunavarnir Suðurnesja með útstöð í Vogum þar sem staðsettur er slökkvibíll og markmiðið er að þar séu starfandi átta hlutastarfandi slökkviliðsmenn til að sinna útköllum þegar þau verða.

„Það á ekki að skipta máli hvar á svæði Brunavarna Suðurnesja þú býrð, þú átt alls staðar að njóta sambærilegrar þjónustu,“ segir Jón.

Góð menntun starfsmanna

Menntun starfsmanna Brunavarna Suðurnesja er orðin mjög góð að sögn slökkviliðsstjórans og hefur vaxið á undanförnum árum. Flestir eru komnir með góða menntun í sjúkraflutningum og nú eru þrír menn í Bandaríkjunum í bráðatæknanámi. Þegar þeir hafa lokið sínu námi eru Brunavarnir Suðurnesja komnar með fjóra bráðatækna og verður því einn á hverri vakt. Jón segir að menntunarstig starfsmanna BS hafi aldrei verið hærra.

Brunavarnir Suðurnesja eru að takast á við áskoranir alla daga og nú er það vinnutímastytting. Það þýðir að bæta þarf við einni vakt og fjölga þarf starfsmönnum um átta. Þá þarf að fjölga bráðatæknum til að manna þessa nýju vakt. „En við erum vel settir hvað mannskap varðar og það er í þessari starfsemi eins og öllu að mannskapurinn skiptir bara öllu máli. Við erum með góðan mannskap.“

Jón segir að starf slökkviliðs- og sjúkraflutningamannsins sé öðruvísi starf en nánast öll önnur vinna. Starfið sé fjölbreytt. „Ég held að ég geti fullyrt að launin séu orðin samkeppnishæf.“

Gera starfið að ævistarfi

Starfsmannavelta er ekki mikil hjá Brunavörnum Suðurnesja. Margir hafa kosið að gera starfið að sínu ævistarfi og vinna við það út starfsferilinn. Jón segir því að það sé stöðugleiki í mannahaldi. „Það skiptir máli í þessu samhengi að að það sé stöðugleiki í mannahaldi vegna þess að reynslan í þessum geira skiptir gríðarlega miklu máli, bæði í sjúkraflutningum og eins í slökkvistörfum. Það skiptir gríðarlega miklu máli að vera með reynslumikið fólk.“

Kostnaðarauki upp á 140 milljónir króna á ári

Þú ert að tala um að þurfa að manna heila vakt í viðbót út á styttingu vinnuvikunnar. Þetta hlýtur að hafa einhver áhrif á reksturinn?

„Auðvitað kemur þetta til með að hafa áhrif á reksturinn og þetta verður ekkert auðvelt. Þetta er rándýrt. Um 80% af kostnaði við rekstur Brunavarna Suðurnesja snýr að starfsmannakostnaði. Kostnaður Brunavarna Suðurnesja við styttingu vinnuvikunnar er um 140 milljónir króna á ári. Þetta er hrein viðbót við reksturinn og þýðir aukinn kostnað fyrir sveitarfélögin og ríkið. Svo töluðu menn um að stytting vinnuvikunnar ætti ekki að kosta neitt. Þetta er gríðarlegur kostnaðarauki,“ segir Jón

Brunavarnir Suðurnesja standa núna í samningaviðræðum við Sjúkratryggingar um þetta og verður að ná lendingu fyrir 15. maí þegar vinnutímastytting vaktavinnufólks tekur gildi.

Reksturinn í jafnvægi

Rekstur Brunavarna Suðurnesja hefur verið í jafnvægi frá því stofnunin var gerð að byggðasamlagi og verið plúsmegin sem Jón segir skipta miklu máli. Frá því að rekstrarforminu var breytt í byggðasamlag hafa Brunavarnir Suðurnesja verið reknar eins og hvert annað fyrirtæki. Sveitarfélögin þrjú sem standa að Brunavörnum Suðurnesja, Reykjanesbær, Suðurnesjabær og Sveitarfélagið Vogar, greiða til starfseminnar þannig að kostnaðarskipting er í samræmi við höfðatölu. Sveitarfélögin greiða um 60% af rekstrarkostnaði og samningar við ríkið um sjúkraflutninga og aðrar tekjur sjá um 40% af rekstrarkostnaði Brunavarna Suðurnesja.