Kvikusöfnunarsvæðið undir Svartsengi að breytast
Eldgosið á Sundhnúksgígaröðinni heldur áfram og eru nú níu dagar síðan það hófst. Frá því á þriðjudag, 4. júní, hefur einn gígur verið virkur. Hraun frá honum rennur að mestu til norðvesturs í átt að Sýlingarfelli þar sem hraunbreiðan þykknar en þaðan eru virkir hraunstraumar norður fyrir Sýlingarfell. Þetta kemur fram í samantekt Veðurstofu Íslands.
Gervitunglamynd frá 5. júní sem sýnir virka hraunstrauma frá gígnum eins og þeir voru þá til norðvesturs að Sýlingarfelli og til suður í átt að Hagafelli. Myndin er svokölluð „nær-innrauð“ hitamynd sem kallar fram mun á heitum og köldum flötum í landslaginu og aðgreinir þannig hraunbreiður og hraunstrauma í landslaginu á skýran hátt.
Myndmælingateymi Náttúrufræðistofnunar og Landmælinga hefur unnið úr gögnum sem sérfræðingar Eflu, Verkís og Svarma söfnuðu í drónaflugi yfir gosstöðvarnar þann 3. júní. Gögnin sýna að flatarmál hraunbreiðunnar er orðið 8,6 km2 og rúmmál um 36 milljón m3.
Út frá þessum mælingum er áætlað meðalhraunflæði frá eldgosinu frá því síðdegis 29. maí til 3. júní um 30 m3/s. Þessar niðurstöður eru byggðar á gögnum sem ná yfir um 70% af hraunbreiðunni en gert er ráð fyrir því að ekki hafi orðið markverðar breytingar á hraunbreiðunni utan þess svæðis á milli mælinga. Eftir að þessar mælingar voru gerðar varð sú breyting á virkni gossins að virkum gígum fækkaði og einn gígur hefur verið virkur síðan 4. júní. Ekki eru til mælingar á hraunflæði síðan þá, en til samanburðar var hraunflæði frá síðasta eldgosi á Sundhnúksgígaröðinni áætlað um 3-4 m3/s þegar einn gígur var virkur.
Land hætt að síga í Svartsengi
Fyrstu dagana eftir að eldgosið hófst mældist landsig á Svartsengissvæðinu sem benti til þess að meira magn kviku flæddi úr kvikusöfnunarsvæðinu og upp á yfirborð heldur en flæddi inn í það af dýpi. Aflögunarmælingar undanfarna daga sýna að landsig virðist hafa stöðvast og því líklegt að flæði kviku frá dýpi inn í kvikusöfnunarsvæðið sé núna sambærilegt því sem er á yfirborði í Sundhnúksgígaröðinni.
Eftirfarandi línurit sýnir áætlað magn kviku sem hefur bæst við undir Svartsengi á milli þeirra eldgosa eða kvikuhlaupa sem hafa orðið frá því í nóvember 2023. Rauða línan sýnir niðurstöður líkanreikninga frá 30. maí þar sem sést að fyrstu dagana eftir að gos hófst minnkaði rúmmál kviku undir Svartsengi. Síðustu punktar sýna stöðugt rúmmál kviku undir Svartsengi sem bendir til þess að jafnt magn af kviku sé að flæða inn í kvikusöfnunarsvæðið af dýpi og er að flæða upp á yfirborð á Sundhnúksgígaröðinni. Sjá nánari umfjöllun um kvikustreymi undir Svartsengi í eldri frétt.
Fylgst með mögulegum breytingum á kvikusöfnun undir Svartsengi
Eins og nefnt var í síðustu fréttauppfærslu Veðurstofu Íslands þá var það í fyrsta skipti, síðan eldgosavirkni hófst í Sundhnúksgígaröðinni í desember 2023, sem landsig mældist í Svartsengi á meðan eldgosi stendur. Í gær birti Jarðvísindastofnun Háskólans fyrstu berg- og jarðefnafræðigögn frá yfirstandandi eldgosi. Gögnin sýna að efnasamsetning kvikunnar sem nú kemur til yfirborðs sé ólík þeirri sem hefur komið upp í síðustu fjórum eldgosum á Sundhnúksgígaröðinni,en líkist kvikunni frá byrjun eldgossins í Geldingadölum 2021. Þessar niðurstöður eru merki um að kvikusöfnunarsvæðið undir Svartsengi sé að breytast. Að svo stöddu er ekki hægt meta nákvæmlega hvers konar breytingar eru í gangi, en á næstunni verður fleiri gögnum safnað og þau rýnd til að reyna að varpa ljósi á þær.
Mikilvægt að fylgjast reglulega með gasmengunarspá
Verðurspá gerir ráð fyrir norðanátt í dag og á morgun. Gasmengun berst því til suðurs og hennargæti orðið vart í Grindavík. Enn er talsverð óvissa með magn gastegunda frá gosstöðvunum. Hægt er að fylgjast með rauntímamælingum ýmissa gastegunda á vefnum loftgaedi.is og gasdreifingarspáVeðurstofunnar hér.
Hættumat hefur verið uppfært í ljósi þróunar á eldgosinu og veður- og gasdreifingarspár. Hættumat er að mestu óbreytt, en svæði 7 hefur verið fært af gulu upp í appelsínugult vegna mögulegrar gasmengunar. Kortið gildir að öllu óbreyttu til 13. júní.
