Kæra og telja verulega ágalla á umhverfismati

Ellert Grétarsson, náttúruljósmyndari og íbúi í Reykjanesbæ, Landvernd og Náttúruverndarsamtök Suðvesturlands kærðu á dögunum starfsleyfi Umhverfisstofnunar til kísilverksmiðju Thorsil sem áætlað er að rísi í Helguvík á næsta ári. Í fréttatilkynningu um málið segir að kærendur telji umhverfisáhrif verksmiðjunnar óásættanleg, ekki síst í ljósi nálægðar við þéttbýli. Þá telja kærendur umhverfismati framkvæmdarinnar verulega ábótavant, meðal annars vegna þess að ekki séu könnuð samvirk áhrif verksmiðjunnar, öflun orku og flutningur hennar á svæðið. Það veki furðu að Umhverfisstofnun veiti starfsleyfi fyrir helmingi stærri verksmiðju en ívilnanasamningur íslenska ríkissins við Thorsil og samningar fyrirtækisins við Landsvirkjun og Landsnet geri ráð fyrir.

Náttúruverndarsamtök Suðvesturlands og Landvernd kærðu útgáfu Umhverfisstofnunar á starfsleyfi Thorsil í september 2015. Leyfið var svo fellt úr gildi af úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála í lok október 2016. Umhverfisstofnun gaf út nýtt leyfi í febrúar síðastliðnum og er það leyfið sem samtökin kærðu ásamt Ellert Grétarssyni á dögunum.

„Margvísleg neikvæð umhverfisáhrif eru fyrirséð af starfsemi Thorsil, þar með talin stóraukin losun Íslands á gróðurhúsalofttegundum, rýrnun loftgæða, neikvæð sjónræn áhrif og hávaði,“ segir í fréttatilkynningunni. Ekki sé tekið nægilegt tillit til þessara þátta við leyfisveitingu Umhverfisstofnunar. Þá segir í tilkynningunni að þess sé ekki gætt hvernig starfsemin samræmist alþjóðlegum skuldbindingum Íslands í loftslagsmálum, en aukning útlosunar hérlendis vegna þessarar einu verksmiðju yrði um 4 til 13 prósent, samanber nýjar útlosunartölur Umhverfisstofnunar. 

Kærendur gagnrýna að í umhverfismati séu hvorki staðarvalkostir né svokallaður núllkostur, að sleppa byggingu verksmiðjunnar, metnir líkt og lög geri ráð fyrir. „Ekki voru heldur metin áhrif verksmiðjunnar á nýtingu náttúruauðlinda, þ.e.a.s. samvirk áhrif verksmiðjunnar, raforkuöflunar og lagningar háspennulína. Loks var ekki metinn sá kostur að verksmiðjan væri smærri í sniðum. Hið síðastnefnda vekur furðu þar sem ívilnanasamningur sá sem íslenska ríkið veitti Thorsil, auk samninga fyrirtækisins við Landsvirkjun um raforkukaup og um orkuflutning við Landsnet, gera allir ráð fyrir helmingi minni verksmiðju en þeirri sem UST veitti starfsleyfi fyrir. Að mati kærenda hefði Skipulagsstofnun átt að vísa frummatsskýrslu Thorsil frá vegna þessara ágalla. Ekki voru því forsendur til útgáfu starfsleyfisins,“ segir í tilkynningunni.