Kæmi ekki á óvart að það gjósi á þessu ári

Kristín Jónsdóttir, fagstjóri náttúruvár á Veðurstofu Íslands, segir að það kæmi ekki á óvart ef eldgos yrði á Reykjanesskaganum á þessu ári eða því næsta. Það sé líklegt að endurtekin gos, eins og við Kröflu, verði við Fagradalsfjall næstu árin. Jarðskjálftahrina varð við Reykjanestá síðasta föstudagskvöld. Þorvald Þórðarson, eldfjallafræðing, grunar að þar sé kvikuhreyfing sem valdi jarðskjálftunum skammt undan landi. Undir lok síðustu Reykjaneselda, á árunum 1210 til 1240, gaus átta sinnum á Reykjanestánni.

„Mér finnst alveg eins líklegt að við værum að horfa upp á endurtekin gos eins og gerðist í Kröflu næstu árin þarna við Fagradalsfjall. Við skulum segja að það kæmi mér ekkert á óvart að það yrði í ár eða næsta ár,“ sagði Kristín Jónsdóttir, fagstjóri náttúruvár hjá Veðurstofu Íslands, í samtali við Landann á RÚV um síðustu helgi.

Kristín segir mikilvægast að skilja þessa aðdraganda að eldgosum, því við viljum vara við þeim. „Ég held að við séum orðin frekar flink í því að sjá þessa aðdraganda, bæði með jarðskjálftamælingum og aflögunarmælingum sem er í rauninni bara hvernig jarðskorpan er að bregðast við því þegar kvika kemur upp í þessa stökku skorpu og brýtur allt og ýtir öllu til hliðar eða upp. Við erum farin að þekkja þessi merki ansi vel. Með líkanagerð getum við séð hvernig kvikan er að troða sér upp og hún þarf alltaf að gera þetta. Það þarf alltaf að fá nýja kviku inn í kerfið til þess að það verði eldgos. Það er ekkert sem gerist allt í einu um miðja nótt, heldur munum við alltaf sjá þessa aðdraganda,“ segir Kristín við RÚV.

Hún segir vísindamenn hafa lært heilmargt á undangengnum eldsumbrotum. „Við höfum lært til dæmis það að eldgosin koma upp á stöðum sem við bjuggumst ekki endilega við því að fá eldgos. Eldgosið í Fagradalsfjalli, þar sem ekki hafði gosið í sexþúsund ár, kom vísindamönnum á óvart.“

Kristín segir að það sem virðist vera að gerast að við erum að detta inn í virknitímabil. Hún segir að verðum að vera viðbúin því að fleiri kerfi en þau sem við höfum séð núna, Fagradalsfjall og Svartsengi, séu að taka við sér. Kristín nefnið þar Krísuvíkureldstöðin, Brennisteinsfjöll og Reykjanes. „Flest eldgos á Reykjanesskaganum vitum við að eru lítil gos og ég vona að það verði líka þannig í framtíðinni, að það verði viðráðanlegt. Auðvitað er líka beygur ef það kemur upp hraun á óheppilegum stað, þá er það ekkert grín,“ sagði Kristín í viðtalinu.

Grunur uppi um kvikuhreyfingu við Reykjanestá

Mestar líkur eru á því að eldsumbrotatímabil sé hafið á Reykjanesi og breyttur raunveruleiki blasi við. Jarðskjálftahrina varð við Reykjanestá síðasta föstudagskvöld. Þar hefur jörð verið að skjálfa nokkuð reglulega undanfarna mánuði og nokkrar hrinur eins og sú sem varð á föstudagskvöld.

Þorvaldur Þórðarson, eldfjallafræðingur, sagði í samtali við Morgunblaðið í vikubyrjun að ef öskugos kæmi upp á Reykjanestánni, þar sem jarðskjálftahrina hófst á föstudag, sé viðbúið að það hefði áhrif á starfsemi Keflavíkurflugvallar.

Undir lok síðustu Reykjaneselda hafi fylgt 30 ára tímabil þar sem alls gaus átta sinnum á Reykjanestánni. „Mann grunar að það sé kvikuhreyfing sem veldur þessari hreyfingu eins og var fyrir helgi. Þarna gaus reglulega á árunum 1210 til 1240,“ segir Þorvaldur.