Innflutningur sorps og spilliefna frá Bandaríkjunum er ólöglegur

Árni Finnsson, formaður Náttúruverndarsamtaka Íslands, segir að innflutningur á erlendu sorpi og spilliefnum frá Bandaríkjunum til Íslands sé ólöglegur. Þetta kemur fram í áliti sem hann hefur sent alþingismönnum í framhaldi af umræðu um það að Kalka í Helguvík verði seld til bandarískra aðila sem ætla að nýta stöðina til eyðingar á sorpi frá Vesturheimi. Árni hefur sent Víkurfréttum afrit af því bréfi sem þingheimur fékk og er það hér að neðan:

„Ágætu þingmenn. Athygli ykkar er vakin á að innflutningur sorps og spilliefna frá Bandaríkjunum er ólöglegur. Ísland er aðili að Basel-samningnum um flutning og förgun splliefna (Basel Convention on the Control of Transboundary Movements of Hazardous Wastes and their Disposal. (Basel Convention)). Þar með talin heimilisúrgangur og spillefni frá bruna heimilisúrgangs.

Basel-samningurinn gildir sérstaklega um flutning spilliefna milli landa (þ.m.t. útflutnings til Íslands frá Bandaríkjunum). Á hinn bóginn eru Bandaríkin ekki aðili að samningnum þar eð Bandaríkjaþing hefur ekki fullgilt samninginn og því útflutningur á úrgangi og spilliefnum frá Bandaríkjunum til Íslands ólöglegur. Sjá 5. mgr. 4. gr. um almennar skuldbindingar samningsaðila þar sem kveðið er á um, að:

5. Aðili skal ekki leyfa að spilliefni eða annarúrgangur sé fluttur til ríkis sem ekki er aðili eða fluttur inn frá ríki sem ekki er aðili.

Þetta gildir NEMA AÐ Ísland og Bandaríkin geri með sér sérstakan samning en ákvæði slíks tvíhliða samnings mega ekki - samkvæmt alþjóðalögum - ganga skemur en ákvæði Baselsamningsins gera.

Í 11. grein samningsins segir:

11. gr.
Tvíhliða, marghliða og svæðisbundnir samningar. 1. Þrátt fyrir ákvæði 5. mgr. 4. gr. geta aðilar gert með sér tvíhliða, marghliða eða svæðisbundna samninga eða samkomulag, um flutning spilliefna eða annars úrgangs milli landa, við aðra aðila eða ríki sem ekki eru aðilar, enda dragi slíkir samningar eða slík tilhögun ekki úr umhverfisvænni meðferð spilliefna og annars úrgangs, svo sem krafist er í samningi þessum. Slíkir samningar eða samkomulag skulu mæla fyrir um ráðstafanir sem eru ekki síður um-hverfisvænar en þær sem samningur þessi kveður á um, ....

Ekki er kunnugt um að slíkur tvíhliða samningur hafi verið gerður við Bandaríkin.

Basel-samningurinn hefur haft afar mikla þýðingu til að koma í veg fyrir að fyrirtæki flytji úrgang milli landa til að losa sig við hann í stað þess að leysa vandamálið heima fyrir. Fyrirtæki á Vesturlöndum hafa ítrekað reynt að koma hættulegum úrgangi fyrir í ríkjum þriðja heimsins og boðið greiðslur fyrir.

Sjá: http://www.umhverfisraduneyti.is/althjodlegt-samstarf/samningar/nr/44

Sjá einnig um samninginn í Stjórnartíðindum http://www.sigling.is/lisalib/getfile.aspx?itemid=1937

Þessu til viðbótar má benda á samkvæmt samþykkt Basel-samningsins frá 1995 er verslun með úrgangsefni milli OECD/ESB og ríkja utan OECD/ESB bönnuð. Því miður hefur Ísland enn ekki fullgilt þessa bókun (amendment) en samkvæmt heimasíðu umhverfisráðuneytisins stendur til að bæta úr því“.

Undir þetta skrifar svo Árni Finnsson, formaður Náttúruverndarsamtaka Íslands.