Hannar háspennumöstur úr trefjastyrktu plasti

Suðurnesjamaðurinn Magnús Rannver Rafnsson starfar sem lektor við HiST University College í Þrándheimi í Noregi þar sem hann kennir „mechanics“ og hönnun burðarvirkja. Hann hefur einnig undanfarin ár unnið að hönnun og þróun háspennumastra. Sú vinna hefur leitt af sér fyrirtækið Línudans ehf. Mösturin myndu henta fyrir nýja Suðurnesjalínu en nýverið var samþykkt að falla frá því að línan fari í jörð í landi Voga.

„Þetta snýst um að þróa háspennumöstur sem gerð eru úr trefjastyrktu plasti. Trefjastyrkt plast er að sækja mjög á á mörgum sviðum verkfræðinnar, þetta er eitt þeirra. Það er mikil uppsöfnuð þörf fyrir breytingar þegar kemur að háspennumöstrum,“ segir Magnús í samtali við Víkurfréttir.

„Hönnun háspennumastra hefur ekki breyst í grunninn í 80 ár. Hönnun þeirra hefur byggt á sömu aðferðum og Eiffel turnsins, en byggingu hans lauk 1889. Það er leitun að sviði innan verkfræðinnar þar sem breytingar hafa orðið jafn litlar á jafn löngum tíma. Nú er kallað eftir nýjum lausnum á þessu sviði og við ákváðum bara að bregðast við því“.

Fyrirtækið Línudans ehf starfar með innlendum og erlendum aðilum. Þeir eru m.a. Háskólinn í Reykjavík, Universität Stuttgart, verkfræðistofan Verkís, THG Arkitektar og verkfræðistofa Jóhanns Indriðasonar sem eru sérfræðingar í háspennu. Magnús hefur svo leitt þetta verkefni frá upphafi og samræmt samstarfið.

„Við höfum fengið fjöldann allan af styrkjum, m.a. frá Rannís (Tækniþróunarsjóði) auk styrkja í Noregi. Línudans ehf. er fyrst og fremst verkfræðifyrirtæki í vöruþróun.

Við höfum séð fyrir okkur að koma upp framleiðslu á Suðurnesjum og þurfum þegar fram í sækir 70-80 stöðugildi m.v. núverandi áætlanir,“ segir Magnús þegar hann er spurður um hvert hann stefni með Línudans ehf. Hann segir markað fyrir háspennumöstur fyrst og fremst vera erlendis. Nú sé hins vegar umræða hér heima um nýja háspennulínu til Suðurnesja og þau möstur sem Magnús og félagar hafa verið að hanna ráða vel við þá línu.

„Það er mikil og góð framtíð í trefjastyrktu plasti (glertrefjar/koltrefjar/basalttrefjar). Við erum í dag að leita að samstarfsaðilum til að fjármagna framleiðslu frumgerða sem fara í kerfisbundna prófun í Þýskalandi“.

Magnús segir mjög rótgróin öfl á þessum markaði sem hafa hag af því að viðhalda óbreyttu ástandi og kæra sig ekki um breytingar. Samningur um hönnunina eina og sér getur numið hundruðum milljóna í stórum verkefnum.

„Við höfum því orðið fyrir árásum af hálfu þeirra sem halda um markaðinn og vilja fá að hanna „hefðbundin“ línumöstur í friði. Einn góður kostur við trefjamöstur er að þau ryðga ekki. Mögulega endum við uppi með sömu stöðu á Suðurnesjum og við höfum á Hellisheiði – mikil ryðmyndum í gömlum sem nýjum möstrum – ef einhver jarðvarmavirkjananna sem nú eru á teikniborðinu verða að veruleika. Það er þó erfitt að ráða í það allt saman í dag“.

Þessi nýja lausn er samkeppnisfær í verði við hina hefðbundnu lausn þegar allir þættir eru teknir inn í dæmið, í sumum tilvikum meira að segja hagkvæmari, segir Magnús.

„Þá eru gæðin miklu meiri. Hér þarf vitaskuld að horfa til langs tíma. Ennfremur, ákveðið lágmarksmagn þarf að vera til staðar eins og eðlilegt er í fjöldaframleiðslu. Það góða við markaðinn með háspennumöstur er að þar er um gríðarlega mikið magn að ræða almennt séð og því auðvelt að ná inn aftur upphafsfjárfestingunni ef rétt er að farið,“ segir Magnús Rannver Rafnsson að endingu.