Grasrótarhreyfing verður til

Þegar Staðardagskrá 21 auglýsti kynningarfund á verkefninu “Vistvernd í verki” í janúar greip ég tækifærið og fór á fundinn. Tveir hópar voru settir í vistverndarverkefni á fundinum og ég var þátttakandi í öðrum þeirra ásamt Rebekku Guðfinnsdóttur, Maríu Ögmundsdóttur, hjónunum Ólafi Erni Ingiberssyni og Maríu Arnardóttur og Rósinkar Ólafssyni og Sólbjörgu Gunnbjörnsdóttur. Ég hef fylgst með Staðardagskrá 21 frá því að ég heyrði fyrst talað um það og hef frá því í fyrrasumar beðið eftir að slíku verkefni yrði hrint í framkvæmd. Á kynningarfundinum var okkur sagt frá þeim sex viðfangsefnum sem við áttum að vinna að, þau eru: sorp, orka, samgöngur, innkaup og vatn og að síðustu, virkjum aðra til þátttöku. Við fengum handbækur með leiðbeiningum til að vinna eftir og þau okkar sem það vildu fengu safntunnur til að endurvinna í lífrænan úrgang.
Síðan 6. febrúar höfum við hist reglulega og tekið verkefnin fyrir hvert af öðru. Við unnum vel saman og það kom mér á óvart hvað það var auðvelt og skemmtilegt að vinna að verkefnunum.
Fyrsta verkefnið í handbókinni var “Sorp”. Fyrst hentum við úrganginum frá heimilum okkar vigtuðum en óflokkuðum og síðan fórum við að flokka hann og vigta. Úrgangurinn sem fór í ruslatunnuna minnkaði ótrúlega mikið. Þegar búið var að taka frá lífrænan úrgang, dagblöð, plasflöskur, mjólkurfernur og dósir var ekki mikið eftir. Eins og við vissum fyrir er ekki auðvelt að losa sig við úrgang í Reykjanesbæ. Það dregur verulega úr áhuga fólks fyrir því að flokka úrganginn frá heimilunum ef það þarf að keyra langar vegalengdir til að losa sig við hann. Það vantar tilfinnanlega fleiri gáma og það þarf að kynna og auglýsa vel þá staði þar sem íbúarnir geta losað sig við úrgang í endurvinnslu.
Á fundi númer tvö fjölluðum við um “Orkuna”. Íslendingar eiga mikið af orku og flestum finnst skrítið að það þurfi að spara hana, en við erum alltaf að ganga á auðlindir jarðarinnar og það þurfum við að hafa í huga. Við fylgdumst með rafmagnsnotkuninni og gerðum okkur grein fyrir að rafmagn er hægt að spara verulega án nokkurs tilkostnaðar og auk þess sparað heimilunum talsverða peninga.
Viðfangsefni númer þrjú var “Samgöngur”. Einkabíllinn er aðal samgöngutæki flestra en börnin okkar eru að læra að nota strætisvagninn og ef til vill verður hugarfarsbreyting hjá þeim og þau komi til með að nota strætó meira heldur en við gerum. Til þess að það megi verða þarf að fjölga ferðum strætisvagnanna en það er dýrt fyrir bæjarfélagið og því þörf á nýjum og ferskum hugmyndum um fólksflutninga.
Næsti kafli handbókarinnar var um “Innkaup”. Við gerðum okkur grein fyrir að íslendingar eru haldnir kaupæði en samt kom prósentan í neysluköku Íslendinga okkur á óvart. Menntun er aðeins 1% af kökunni en t.d. áfengi og tóbak 3,3% og hótel og veitingastaðir 5,2%! Stærsti hlutinn af kökunni er húsnæði, hiti og rafmagn, matur og drykkjarvörur og ferðir og flutningur alls 53,1%. Við þurfum að gera okkur grein fyrir áhrifum okkar sem neytendur. Sumt er hægt að setja í endurvinnslu en það þýðir alls ekki að það sé vistvænt. Til þess að vera viss um að við séum að kaupa vistvæna vöru þurfum við að þekkja 4 merki þ.e. Hvíta svaninn, Evrópublómið, Bláa engilinn og Fálkann. Þessi merki þarf að kynna vel fyrir neytendum. Kaupmenn geta gert okkur þetta auðveldara með því að merkja hillur þar sem eru vistvænar vörur. Í raun eru mjög fáar vörur í verslunum hér með vistvænar vörur. Við getum verið hreykin af því að fyrirtæki í Reykjanesbæ sem framleiðir Undra hreinsiefnin S. Hólm fékk Hvíta svaninn á vöru sína. Þau eru m.a. unnin úr kindamör, betra dæmi um endurvinnslu fáum við ekki! Það þarf að minnka umbúðir um vörur sem við kaupum verulega. Við vigtuðum umbúðir sem komu frá heimilunum í nokkrar vikur og þær eru ótrúlega miklar. Við gerðum okkur ljóst að með breyttu hugarfari við innkaup er hægt að minnka þær verulega. Því getum við stjórnað sjálf með því að kaupa ekki vörur sem eru í miklum umbúðum en þær eru oftast eingöngu til þess að varan gangi í augun á kaupandanum!
Næstsíðasta verkefnið var “Vatnið”. Það er ótrúlega mikið magn af vatni sem getur lekið úr biluðum krana og það fer beint í frárennslið án þess að nokkur hafi gagn af. Og við þurfum að venja okkur af að láta vatn renna að óþörfu. Sum okkar mældu vatnsnotkun þvottavélanna, við getum sparað vatnsnotkun þeirra með því t.d. að sleppa forþvotti sem er oftast óþarfur. Með smá hugarfarsbreytingu og litlum tilkostnaði getum við sparað mikið af vatni.
Sjötta viðfangsefnið var “Virkjum aðra”.
Nú var komið að því að þessir tveir hópar sem byrjuðu á vistverndarverkefninu í febrúar geri sér grein fyrir hvað mikill árangur hefur náðst og förum að virkja aðra. Það gerum við með því segja fólki frá verkefninu og hvaða tilgang það hefur og áhrif þess á okkur. Við þurfum að ræða það við kunningja og nágranna og bjóða þeim á kynningarfundi. Í kynningarblaði sem við fengum í byrjun frá Landvernd stendur að það hafi samtals um 200 fjölskyldur á Íslandi tekið þátt í visthópi. Von okkar er sú að það verði til grasrótarhreyfing og á endanum verði vistvænt heimilishald jafn sjálfsagt og einnota heimilishaldið er nú!

Síðasti kaflinn í handbókinni og jafnframt sá sem mér fannst skemmtilegastur er almennur fróðleikur um sambúð manns og náttúru.
Þar er fjallað um náttúrulögmálin fjögur sem allar lífverur eru háðar og þær grundvallarreglur sem við þurfum að fylgja til að lifa í sátt þau. Þar er fjallað um umhverfisvandamálin sem blasa við á jörðunni, helstu umhverfismál Íslendinga og hvernig megi finna lausn á þeim. Þetta efni er farið í á skiljanlegan og auðlesin hátt í síðasta kaflanum.
Umhverfisvernd verður æ ríkari þáttur í daglegu lífi okkar og Staðardagskrá 21 er það afl sem við horfum til í von um að okkur takist að gera umhverfisvernd að eðlilegum hlut í daglegu lífi okkar. Það byrjar á heimilunum okkar. Mín reynsla er sú að mér líður betur með sjáfri mér og ég veit að ég er að gera það sem er jákvætt.
Í Reykjanesbæ vantar ákveðna umhverfisstefnu fyrir bæjarfélagið og íbúa þess og almenna kynningu á henni í framhaldinu. Það þarf að auka losunarstaði fyrir úrgang og gera endurvinnslu og vistvernd að sjálfsögðum og eðlilegum hluta af heimilishaldinu á auðveldan og hagkvæman hátt.
Við skulum hafa að leiðarljósi setningu ú handbókinni okkar “Taktu aðeins úr hringrás náttúrunnar það sem hún getur endurnýjað”.

Með umhverfisvænni kveðju,
Svanhvít Guðmundsdóttir skólaritari Njarðvíkurskóla