Enginn staður eins og Björgin
Búið er að tryggja rekstur Bjargarinnar, geðræktarmiðstöðvar Suðurnesja, út árið 2017. Sú staða kom upp fyrir um ári síðan að útlit væri fyrir að vegna niðurskurðar hjá Reykjanesbæ þyrfti að loka Björginni um mitt þetta ár. Með samstilltu átaki einstaklinga, félagasamtaka, sveitarfélaga og ríkisins var lokuninni afstýrt. Nú síðast á dögunum var undirritaður samningur um tveggja milljóna króna styrk frá Rauða krossinum til Bjargarinnar. Að sögn Díönu Hilmarsdóttur, forstöðukonu Bjargarinnar, er nú unnið að því hörðum höndum að tryggja að reksturinn verði til framtíðar. Hún er bjartsýn á að það takist. Díana tók við forstöðu Bjargarinnar fyrr á árinu eftir að forveri hennar, Hafdís Guðmundsdóttir, lést eftir stutta en erfiða baráttu við krabbamein. Áður hafði Díana starfað hjá Björginni frá árinu 2014.
Björgin er athvarf þar sem veitt er endurhæfing og eftirfylgd fyrir fólk með geðheilsuvanda. Að sögn Díönu er athvarfið fyrir einstaklinga sem flestir eru á endurhæfingarlífeyri og örorku, eru annað hvort í hlutastarfi eða óvinnufærir. „Endurhæfingin er einstaklingsbundin og helsta markmiðið með henni er að aðstoða einstaklinginn til sjálfshjálpar. Einstaklingar eru hér í endurhæfingu í skemmri eða lengri tíma, allt eftir því hvar þeir eru staddir. Frá okkur fara þeir svo í nám, út á vinnumarkaðinn eða á örorku ef heilsa þeirra er slík,“ segir hún. Mikil áhersla er lögð á að rjúfa félagslega einangrun einstaklinga hjá Björginni og efla sjálfstæði þeirra sem þangað leita og draga úr innlögnum á stofnanir. Díana segir starfið hjá Björginni mjög gefandi og þá sérstaklega að geta hjálpað fólki til sjálfshjálpar. „Það er yndislegt að fá að fylgja fólki og sjá það byggja sig upp, ná bata og geta gert það sem það vill, hvort sem það er nám, vinna, sjálfboðastarf eða annað. Mér finnst yndislegt að geta verið til staðar fyrir fólkið mitt.“
Þörf á öðrum geðlækni
Pétur Hauksson, geðlæknir, kemur í Björgina einu sinni í viku og er hann eini geðlæknirinn sem starfar á Suðurnesjum. Díana segir mikla ásókn í tíma hjá honum og að fyrir hafi komið að töluverð bið myndist eftir tíma. Því sé ekki vanþörf á að fá annan geðlækni til starfa á Suðurnesjum.
Starfið hjá Björginni hefur þróast frá stofnun árið 2005 og hefur fjöldi þeirra sem þangað sækja þjónustu aukist jafnt og þétt síðan. Aðspurð að því hvort farið sé eftir fyrirmynd annars staðar frá við starfið í Björginni segir Díana nokkrar stofnanir hér á landi fást við svipuð verkefni og Björgin. „Ég vil þó leyfa mér að segja að það sé enginn staður eins og Björgin starfræktur hér á landi.“
Björgin vinnur einnig að því að auka þekkingu almennings á geðheilbrigðismálum. Björgin var á sínum tíma með verkefni sem hét Geðveik hönnun, félagar í Björginni gáfu út ljóðabók og föndruðu ýmislegt sem var svo selt til styrktar Björginni. Árlega var farið í göngu á alþjóða geðheilbrigðisdaginn þann 10. október hér í Reykjanesbæ ásamt fleiru. Björgin hefur tekið þátt í listasýningum og núna síðast List án landamæra þar sem myndir eftir einstaklinga í Björginni voru á veggjum í húsnæði Miðstöðvar símenntunar á Suðurnesjum að Krossmóa 4.
Óvissan erfið
Síðastliðið ár hefur verið mjög þungt í skauti vegna óvissu með starfsemi Bjargarinnar, að sögn Díönu. „Við vorum undirmannaðar stóran hluta árs og þurftum því miður að draga úr ákveðinni þjónustu um tíma. Nú erum við fullmannaðar á nýjan leik með öflugt starfsfólk sem er stútfullt af hugmyndum fyrir Björgina og starfssemi hennar. Við höfum hugsað okkur að koma annað slagið með fróðleik í formi pistla eða greina inn á heimasíðu Bjargarinnar www.bjorgin.is með það að markmiði að okkar fólk sem og aðstandendur og almenningur lesi sér til fróðleiks og upplýsinga til að draga úr fordómum og vanþekkingu á geðrænum vanda. Það er verið að vinna í heimasíðunni okkar hörðum höndum, gera hana aðgengilega fyrir alla, að fólk geti leitað sér upplýsinga um geðsjúkdóma á síðunni og þau úrræði sem eru í boði í samfélaginu. Við erum með ýmislegt á takteinunum þannig að endilega fylgist með okkur.“
Emil N. Ólafsson, Steingrímur Jónasson, Díana Hilmarsdóttir og Írena Guðlaugsdóttir. VF-mynd/dagnyhulda
Díana segir mjög mikilvægt að auka þekkingu almennings á geðheilbrigðismálum, bæði til að fólk skilji að fólk með geðrænan vanda er eins og hver annar. Einnig sé brýn þörf á að fólk fái fræðslu á mannamáli um það hvernig geðsjúkdómar virka. „Það hefur verið ákveðinn stimpill á fólki með geðsjúkdóma í gegnum tíðina og einnig á Björginni, að það sé svo veikt fólk hér. Ef einstaklingur fótbrotnar þá fer hann í gifs og þarf hækjur. Einstaklingur sem glímir við andleg veikindi hefur þann möguleika að koma í Björgina og fá sitt gifs og sínar hækjur hér,“ segir Díana. Hún segir vanta meira hér á Suðurnesjum að einstaklingar með geðrænan vanda og sömuleiðis með skerta starfsgetu fái tækifæri á vinnumarkaði til að sýna hvað í þeim býr. „Flestir þessara einstaklinga hafa ekki verið á atvinnumarkaði um tíma og þurfa tíma til aðlögunar, fá að byrja í hlutastarfi og auka við sig hægt og rólega. Sumum hverjum hentar hlutastarf og öðrum hentar fullt starf. Það þarf að sýna skilning og sveigjanleika. Það á ekki að vera feimnismál þegar maður sækir um vinnu að maður eigi við geðrænan vanda að stríða, það á ekki að eyðileggja fyrir manni.“
Fólkið sem leitar til Bjargarinnar fær tilvísanir frá fagaðilum hérna á Suðurnesjum og höfuðborgarsvæðinu, meðal annars frá Virk, Vinnumálastofnun, Samvinnu, Miðstöð Símenntunar á Suðurnesjum, Landspítalanum, Reykjalundi og frá sveitarfélögunum á svæðinu. Einnig kemur fólk í Björgina af sjálfsdáðum eftir að hafa heyrt af starfinu frá öðrum.
Emil N. Ólafsson í Björginni.
