Fimmtudagur 18. mars 1999 kl. 20:55
ÁVINNINGURINN GÆTI VERIÐ STÓRKOSTLEGUR
Suðurnesjamaðurinn Hjálmar Árnason, alþingismaður, hefur ekki setið auðum höndum síðan hann settist á þing 1995 og er nú í forsvari málefnis sem mögulega orðið Íslendingum jafn mikilvægt og fiskurinn í sjónum. Hann ræddi þetta framfaramál við Jóhannes Kristbjörnsson, blaðamann. Logi geimggengill Þingályktunartillaga Hjálmars 1997 þess efnis að skipaðar yrðu 2 nefndir sem könnuðu möguleikana á gerð rafmagns- og vetnisbifreiða vakti ekki mikla athygli né áhuga. „Það var ekki laust við að einhverjir þingmenn kímdu og mörgum fannst þetta jafnfarlægt og Logi geimgengill og hans ævintýr. Finnur Ingólfsson skipaði í kjölfarið nefnd um frekari notkun innlendra orkugjafa. Ég veitti henni forsvar og í henni voru að auki Suðurnesjamennirnir Alberts Alberts hjá Hitaveitu Suðurnesja og Jón Björn Skúlason hjá M.O.A í Reykjanesbæ. Niðurstaða okkar var að á þessu sviði væru mikil sóknarfæri, sérstaklega varðandi nýtingu vetnis en einnig varðandi vindmyllur, öldur og sjávarföll og metangas. Frá okkur komu tvær tillögur. Annars vegar stofnun Vetnisfélags og hins vegar skipun umsjónar- og eftirlitsaðila með þróun og gengi ofangreindra möguleika. Íslenskur uppfinningamaður, Níels, hefur þróað nýja tækni varðandi vindmyllur, nýting sjávarfalla er vistvæn, sjónmengunarlaus orkuöflun. Metangasið, sem nota má til að knýja vélar er unnið úr sorpi.“ Framtíðarmál Ekki fellur heimsbyggðin í dá af aðdáun vegna hugmynda þingnefndar á Íslandi um nýtingu alls kyns framandlegra orkugjafa, er það? „Notkun og nýting vistvænna orkugjafa er stórmál framtíðarinnar, athugaðu það. Breska stórblaðið, The Economist, birti í ágúst 1998 viðtal við mig varðandi þessi málefni og í kjölfarið hafði bifreiðaframleiðslurisinn Daimler &Chrysler samband og óskaði eftir samstarfi við okkur. Þetta komst í fjölmiðlana og Shell International sendi hingað 4 menn og Norsk Hydro óskaði samstarfs í kjölfarið. Nú stækkaði boltinn allverulega og samningarviðræður komust á lokastig. Stefnuyfirlýsing ríkisstjórnarinnar þess efnis að Íslendingar stefndu að notkun vistvænna orkugjafa eingöngu tryggði að samningar náðust.“ Verður ríkisstjórninni ekki tvísaga í orkumálum með þessari stefnuyfirlýsingu. Lofar í aðra höndina að stefna að notkun vistvænna orkugjafa eingöngu en heldur á Kyoto-samkomulaginu, samakrumpuðu og óundirrituðu í hinni hendinni? „Þjóðirnar í E.B. fá að meðaltali 5% af orkuþörfum sínum svalað með vistvænum orkugjöfum og hafa sett sér það markmið að koma þessu hlutfalli í12% sem er mjög gott. Hlutfall vistvænra orkugjafa á Íslandi er í dag 67% af heildarorkuþörf okkar. Við erum einfaldlega komnir langt á undan í þessum málum. Þessi staðreynd veldur því að erfitt er að samþykkja Kyoto-samkomulagið. Með því værum við að blása Magnesíumverksmiðjunni út af borðinu. Mér finnst vænlegra að hafa slíka verksmiðju hérlendis með vistvænum orkugjöfum en annars staðar á óvænlegri orkugjöfum því einhvers staðar mun hún rísa.“ Margir kostir við Ísland Daimler&Chrysler, Shell International, Norsk Hydro þetta eru fyrirtæki sem velta nánast jafnmiklu og íslenska ríkisins, hvert og eitt. Hvers vegna leita þau hingað, til litla Íslands? „Kostirnir við Ísland eru margir og veigamiklir. Við framleiðum hreint vetni í áburðarverksmiðjunni á Grundartanga. Við höfum reynslu af skiptingu orkugjafa, úr kolum í rafmagn. Við ráðum yfir vistvænum orkugjöfum, sem er gulls ígildi. Menntastig þjóðarinnar er hátt og við opnir fyrir erlendu samstarfi. Ísland er mátulega stórt/lítið tilraunasamfélag fyrir vistvæna orkugjafa.“ Hvernig gekk Suðurnesjasveitamanninum og skólameistaranum að semja við stórlaxana? Saltfiskur og sund „Samningarnir voru undirritaðir eftir kvöldverð í Perlunni en við ákváðum að fara með þá í skoðunarferð um Suðurnesin fyrr um daginn. Þeir skoðuðu HItaveitur Suðurnesja í Svartsengi, saltfisk hjá Stakkavík í Grindavík en hápunktur dagsins var að synda í beljandi stórhríð í Bláa Lóninu. Þar breyttust þessir stórkarlar viðskiptaheimsins í hlægjandi smástráka á ný. Eftir að samningar voru undirritaðir birtist fréttin á vef NBC og lesendur kusu fréttina áhugaverðustu frétt vikunnar, vegna orku- og umhverfisþáttarins.“ Hvað erum við að tala um? Eru vetnisbílar handan við næsta götuhorn eða þarf nýja tæknibyltingu til að vetnisknúðir bílar osv.frv. verði að raunveruleika fyrir hinn almenna borgara? „Bílaiðnaðurinn er búinn að veðja á vetnið sem eldsneyti 21. aldarinnar og samkeppnin milli þeirra gríðarleg. Í dag eru framkvæmdar tilraunir með vetni í verksmiðjum sem áður framleiddu eldflaugar. Samkeppnin er svo mikil að öryggiskröfurnar eru þær sömu og í eldflaugabransanum áður. Prófessor Bragi Árnason, gúru vetnismála á Íslandi og virtur um allan heim, segir að engar áætlanir um þróun vetnis hafi staðist, þróunin hafi hingað til verið á undan væntingum. Vandamálið í dag er geymslupláss. Vélknúin farartæki eru lítið annað en vélin og eldsneytistankurinn.“ Risafyrirtækin, gleypa þau okkur ekki bara og spýta okkur út þegar einhver árangur lítur dagsins ljós? Við getum ekki tapað á þessu en ávinningurinn gæti verið stórkostlegur. Í stað þess að kaupa mengun til landsins kæmumst við í þá stöðu að flytja út vistvæna orku. Vistvænir orkugjafar þýða minni mengun sem mun enn auka ásókn erlendra ferðamanna hingað til lands. Hvar standa Suðurnesjamenn í baráttunni um hlutdeild í ævintýrinu? „Þegar Vetnisfélagið var stofnað vildu margir eignast hlut í fyrirtækinu og er Hitaveita Suðurnesja einn hluthafinn. Í þingnefndinni eru eins og áður sagði þrír Suðurnesjamenn og mér hefur verið falið að finna framkvæmdastjóra fyrir hið nýja fyrirtæki og tel ég víst að hann komi af Suðurnesjum.“
