Svik við Reykjanes

Nýlega var afhjúpuð ótrúleg svikamylla gagnvart íbúum á Reykjanesi. Ekki er hægt annað en opinbera hana. Málavextir eru þessir:

Haustið 2011 var boðað til fundar í Eldey á Ásbrú. Þangað var stefnt öllum bæjarstjórum á Reykjanesi, fulltrúum atvinnulífs, skóla, þróunarfélaga o.s.frv. Allstór hópur mætti. Fundarboðendur komu fimm talsins í nafni Evrópusambandsins. Og boðskapurinn var ekkert smáræði: Ákveðið var að bjóða Reykjanesi rúmlega einn milljarð ÍKR í svokallaða IPA-styrki. Vegna hins bága atvinnuástands á Reykjanesi hefði verið ákveðið að fé þetta rynni til Suðurnesja. Viðstaddir tóku þessu kostaboði af stillingu en fögnuði þó. Eftir miklar og góðar skýringar á ferlinu varð niðurstaðan sú að skipaðir yrðu tveir vinnuhópar til að vinna hvor sína tillöguna. Hvorki meira né minna en fimm sérfræðingar, launaðir, voru fengnir til að vinna með hópunum. Allt á kostnað Evrópusambandsins.

Best og fyrst!

Skipaðir voru tveir hópar sem tóku þegar til starfa og unnu sleitulaust næsta árið með dyggri aðstoð ráðgjafanna og góðri hvatningu. Eftir nokkurra mánaða starf var tilkynnt um „smá“ breytingu: Peningarnir ættu ekki allir að fara til Suðurnesja heldur yrði þeim jafnað milli landsvæða: „En þið hafið svo gott forskot og eruð með svo flottar hugmyndir að þið skulið ekki hafa áhyggjur,“ voru huggunarorð forkólfsins við undrun heimamanna. Og enn urðu breytingar: Eftir um átta mánaða vinnu var tilkynnt - án skýringa eins og í fyrra skiptið - að peningarnir væru í raun samkeppnissjóður þar sem bestu hugmyndir myndu fá mest. Og aftur vorum við hughreyst: „Engar áhyggjur. Þið erum með flottustu verkefnin og mesta forskotið.“ „Enda með sérfræðinga frá Evrópusambandinu til að gera umsóknir ykkar.“

Milljarður verður að engu

Svo var tillögunum skilað, færðar í réttan búning og hinir reyndu ráðgjafar lofuðu verkið, enda unnu þeir það með okkur á vikulöngum undirbúningsfundum. Nú væri bara að bíða því allt yrði þetta að fara í gegnum flókið ferli. Tillögur heimamanna voru tvær: Önnur um auðlindagarð og hin um rannsóknar- og kennslumiðstöð. Báðar miðuðu að því að efla menntun, rannsóknir, nýsköpun og atvinnulíf en umfram allt samstarf fyrirtækja og stofnana á svæðinu. Ráðgjafarnir launuðu hrósuðu hugmyndum heimamanna í hásterkt og töldu nef sitt reynda segja að þarna færu hugmyndir sem rynnu í gegn.

Algjör samstaða ríkti meðal allra sem að komu. Ætla má að samtals hafi um 50 manns komið með ýmsum gætti að tillögunum og verulegum tíma varið í úrvinnslu. Væntingar voru miklar enda sérfræðingarnir ósparir á að veifa þeim. Um einu og hálfu ári síðar komu svo niðurstöðurnar. Milljarðurinn ríflegi sem átti að koma til Reykjaness reyndist vera 0 krónur. Já, þetta er ekki ritvilla. Ekki ein króna kemur hingað því önnur verkefni „voru talin betri“.

Hvers vegna sögðu þau ósatt?

Einhvern veginn svona er ferlið. Ég fullyrði að þetta sé með einkennilegri uppákomum. Ekki amast ég við þeim verkefnum sem styrkinn hljóta og samfagna þeim sem hlutu (veit lítið um þau). Ég hins vegar fordæmi þá sem að ferlinu stóðu. Þeir beinlínis lugu að samfélaginu hér suður frá. Aldrei stóð til að fjármunir þessir rynnu allir til Suðurnesja. Heiðarlegt fólk hefði sagt frá því strax í byrjun. Sumir af þessum góðu ráðgjöfum reyndust svo líka vera á launum í öðrum byggðarlögum. Ugglaust hafa þau flutt sömu ræðuna þar - lofað gulli og grænum skógum. Hafi þau skömm fyrir óheiðarleg og óvönduð vinnubrögð þar sem heilt landsvæði er hreinlega platað. Þetta eru svik af verstu gerð.

Hjálmar Árnason
Höfundur er framkvæmdastjóri Keilis