Suðurnes – Reykjanes

Þorvaldur Örn Árnason biður í grein sinni í vf.is, 17.sept. leiðsögumenn Reykjaness að skilgreina fyrir sig merkingu heitanna Suðurnes, Reykjanes.

Í Árbók Suðurnesja 1986-1987 bls 39-40 fjallar Kristinn Arnar Guðjónsson (f. 1959) um Suðurnes sem samheiti fjögura hreppa: Grindavíkur-, Hafna-, Rosmhvalaness- og Vatnsleysustrandarhrepps. En bendir jafnframt á að það sé nokkuð útfærð merking á Suðurnesjaheitinu. Í greininni vísar hann í nokkra heimildarmenn og rit því til staðfestingar en þar segir:

„Kristjárn Eldjárn gerði grein fyrir takmörkun nafnsins og telur að í fyrstu hafi það verið bundið Miðnesi(svæðinu frá Hvalsnesi til Garðskaga) en um miðja 19.öld er farið að nota Suðurnes í víðtækari merkingu, þeirri sömu og nú er algengust; Rosmhvalanes að viðbættum Höfnum. Í yfirgripsmestu merkingu, segir Kristján, er nafnið Suðurnes látið ná yfir allan Reykjanesskagann frá Hvaleyraholti að Selatöngum.

Skúli Magnússon segir um nafnið Suðurnes: „Í daglegu tali, aðallega með tilliti til fiskveiðanna, er Býjarskersþingsókn kölluð Suðurnes, en fremur hún og Járngerðarstaðaþingsókn Útver.“ Býjarkersþingsókn tekur yfir Hvalsnessókn og Útskálasókn og samsvarar því hinum gamla Rosmhvalaneshreppi.“

Kristinn vitnar til fleiri aðila um merkingu á Suðurnesjaheitinu og vísa ég í viðkomandi grein sem er mjög góð og hjálpaði mér til að átta mig á merkingu heitisins Suðurnes.

Kristinn  nefnir í grein sinni „annað nafn sem nota mætti fyrir Suðurnes væri Reykjanes, sem upprunalega var bundið við blátána suðvestanvert á skaganum. En hefur öðlast víðari merkingu á seinni áratugum. Þar sem Hafnarfjörður og Kópavogur eru í hugum flestra hluti af Reykjanesi var fallið frá því.“
 
Í nýútkomnu riti mínu Sagnaslóðir á Reykjanesi I eru aðallega sagnir af Suðurnesjum þ.e. í útfærðri merkingu orðsins Suðurnes sbr. hér að ofan. Ég viðurkenni að merking orðanna Suðurnes og Reykjanes hefur vafist fyrir mér eins og öðrum. Í mínum huga þá nota ég orðið  Reykjanes yfir allan Reykjaneskagann og eins og fram kemur á baksíðu ritsins þá tel ég að  Reykjanesskaginn nái frá Garðskagaflös upp í Hvalfjarðarbotn og frá Reykjanestá austur undir Þorlákshöfn. Hugmynd mín er að gefa út Sagnaslóðir á Reykjanesi II og þá verði t.d. sagnir úr Krýsuvík, Selvogi og fleiri stöðum sem að í hugum flestra tilheyra ekki Suðurnesjum en sameiginlega flokkast allar þessar sagnir undir Reykjanesskagann eða Reykjanes, sem mér finnst jafnframt vera miklu þjálla orð í notkun.

Í gönguverkefni mínu AF STAÐ á Reykjanesið hef ég aðallega boðið upp á ferðir með leiðsögn um gömlu þjóðleiðirnar sem liggja á Suðurnesjum en það er eins og með ritið að ég hef áhuga á að útvíkka verkefnið og bjóða upp á göngur sem enda t.d. í Hafnarfirði og því finnst mér heitið AF STAÐ á Reykjanesið henta vel fyrir gönguferðir á öllu Reykjanesi eða öllum Reykjanesskaganum.

Ég vona að hugmyndir mínar um merkingu orðsins Reykjanes hafi ekki farið fyrir brjóstið á neinum. Ég fagna allri umræðu um merkingu heitanna þ.e. Suðurnes, Reykjanes og vona að fleiri leggi orð í belg.

Sigrún Jónsd. Franklín
leiðsögmaður Reykjaness


Mynd: Sagnaslóðir á Reykjanesi I fæst hjá Upplýsingamiðstöð Ferðamála í Reykjanesbæ og á helstu ferðamannastöðum á Suðurnesjum. Ritið hentar til að taka með sér í bíltúr um Suðurnesin og lesa sér til fróðleiks á ákveðnum svæðum.