Orsök og afleiðing

Flest þekkjum við hugtökin orsök og afleiðingu. Þau eru tiltölulega einföld. Flóknara getur þó verið að átta sig á því hver orsök afleiðingar er. Án orsakarinnar verður engin afleiðing. Stundum getur dæmið þó flækst og afleiðing einhverra fyrri orsaka verið orsök annarra afleiðinga.

En hvers vegna þetta hjal um orsök og afleiðingu? Það snertir okkur, íbúa Reykjanesbæjar, þessa stundina vegna eins stærsta máls sem komið hefur upp í sögu sveitastjórnarmála. Næstkomandi þriðjudag tekur bæjarstjórn fyrir tillögu bæjarráðs um að innanríkisráðuneytið taki yfir fjármál bæjarins. Þetta er klárlega afleiðing þess að almennilegir samningar við kröfuhafa bæjarins hafa ekki náðst. Gera má ráð fyrir að allir sem að málinu koma hafi gert allt sem í þeirra valdi stóð til að ná samningum, enda íbúum bæjarfélagsins fyrir bestu að slíku neyðarúrræði sem nú blasir við okkur sé ekki beitt. Minnihluti bæjarráðs lítur á þessa einföldu mynd af málunum sem ég hef dregið upp og sér einfalt orsakasamband þar á milli. Hins vegar verður ekki litið framhjá því að fyrrnefnd samningavandræði eru ekki bara orsök vandræða heldur líka afleiðing annarra vandræða.

Ef ekki hefði verið fyrir ógnvænlega skuldasöfnun og eyðslu Reykjanesbæjar undir stjórn D-listans eru allar líkur á því að afleiðing hennar – samningar við kröfuhafana – hefði aldrei orsakað hina gríðarlegu krísu sem bæjarfélagið stendur frammi fyrir í dag. Þetta virðist minnihlutinn þó ekki alveg skilja. Minnihluti Sjálfstæðisflokksins í Reykjanesbæ hefur lagst gegn tillögunni og heldur því fram að meirihlutinn hafi gefist upp. Þar að auki hefur Böðvar Jónsson, einn bæjarfulltrúa Sjálfstæðisflokksins látið hafa eftir sér að skuldir bæjarins hafi ekki orðið óbærilegar fyrr en lög voru sett um að þær væru óbærilegar. Orðrétt sagði hann, í viðtali við blaðamann Vísis 15. apríl sl.: „Við skulum ekki gleyma því að það var ekki fyrr en árið 2012 sem sett voru ákveðin viðmið um skuldahlutfallið. Fram að þeim tíma voru menn auðvitað að byggja upp öflugt sveitarfélag,“

Í þessum ummælum og staðreyndum kristallast kjarni málsins. D-listinn fékk fyrst tækifæri til þess að reka bæjarfélagið á ábyrgan hátt og síðan tækifæri til þess að greiða úr skuldavanda hans sjálfur. Hvorugt af þessu var gert. Þá þýðir ekkert að æpa í fjölmiðlum um að maður viti í þetta skiptið betur. Það er mín trú að bæjarbúar treysti skuldasöfnurum fortíðarinnar ekki fyrir því að sjá um þá ábyrgu hagstjórn sem til þarf til að ná skuldahlutfallsmarkmiði bæjarins fyrir árið 2022. Mest ábyrgð hvílir á herðum þeirra sem söfnuðu skuldunum. Þeir eru hinir sönnu orsakavaldar í þessu máli og nú er það ekki bara þeirra, heldur líka okkar bæjarbúa að takast á við afleiðingarnar.

Marinó Örn Ólafsson,
íbúi í Reykjanesbæ og nemi við Menntaskólann í Reykjavík.