Bjart með köflum

Fréttaflutningur síðustu mánaða og ára hefur, að mati höfunda, verið nokkuð einhæfur þegar kemur að fréttum af Suðurnesjum. Eðli fréttamennskunnar og fjölmiðla er því miður þannig að hið neikvæða fær meiri athygli en jákvæðar fréttir. Ekki verður hjá því komist að taka eftir að óvenju mikið hefur verið fjallað um það neikvæða hér á Suðurnesjum, svo sem slæmt atvinnuástand og afleiðingar þess. Umfjöllun um menntamál á svæðinu tengist oftar en ekki lélegum árangri á samræmdum prófum og lítið eða ekkert er fjallað um góðan árangur þar sem hann er að nást á öðrum sviðum. Ekkert svæði er þannig samsett að þar sé einungis að finna neikvæðar fréttir, það er líka alltaf eitthvað gott og uppbyggilegt að gerast á hverjum stað. Það má ekki gleyma því að margir á Suðurnesjum eru að standa sig vel í námi og starfi og margir skólar og fyrirtæki að gera mjög góða hluti á ýmsum sviðum. Það sést vel ef síðustu greinar Menntavagnsins eru skoðaðar að metnaður skóla hér á svæðinu til að gera vel er mikill auk þess sem framboð ýmissa félagslegra úrræða er mjög fjölbreytt.

Árið 2010 voru lagðar fyrir kannanir á menntun, menningu, tómstundum, íþróttaiðkun og framtíðarsýn ungmenna í öllum grunnskólum og framhaldsskólum á landinu. Kannanirnar voru framkvæmdar af rannsóknamiðstöðinni Rannsóknir og greining en þær eru lagðar fyrir með reglulegu millibili, síðast árið 2007 en fyrst árið 1992. Í grunnskólum tóku nemendur 9. og 10. bekkjar þátt, hér á Suðurnesjum voru það alls 553 krakkar. Framhaldsskólakönnunin var lögð fyrir nemendur í Fjölbrautaskóla Suðurnesja og tóku 606 manns þátt. Svarhlutfall í báðum könnunum var mjög gott, bæði hér á Suðurnesjum og á landsvísu. Kannanirnar í grunnskólum annars vegar og framhaldsskólum hins vegar eru ekki nákvæmlega eins svo ekki er gott að bera þær sérstaklega saman en þær gefa skýra mynd af stöðu ungmenna hérna í samanburði við önnur ungmenni í grunn- og framhaldsskólum landsins.

Ef rýnt er í niðurstöður þessara kannana og niðurstöður hér á Suðurnesjum bornar saman við höfuðborgarsvæðið og landsbyggðina kemur ýmislegt ánægjulegt í ljós. Á sama tíma og menntunarstig á svæðinu er frekar lágt eru til dæmis fleiri foreldrar á Suðurnesjum en annars staðar á landinu í námi. Hlýtur það að teljast jákvætt þar sem það er styrkur fyrir svæðið að sem flestir afli sér menntunar og nýti þau tækifæri sem bjóðast hverju sinni og ætti það að leiða til hærra menntunarstigs hérna í framtíðinni.

Í grunnskólum á Suðurnesjum eru fleiri nemendur en annars staðar sem leggja rækt við námið og fleiri nemendur en annars staðar á landinu sem telja foreldra sína finnast mikilvægt að þeir standi sig vel í náminu. Í framhaldsskólanum eru færri nemendur en annars staðar á landinu sem finnst námið ekki mikilvægt. Allt eru þetta jákvæðar niðurstöður fyrir okkur hér á Suðurnesjum sem benda bæði til þess að nemendur hér reyni að leggja sig fram við námið og að þeir, jafnt sem foreldrar, telji mikilvægt að mennta sig.

Í könnuninni meðal grunnskólanemenda voru þeir spurðir hvort þeir finndu fyrir ýmsum einkennum ADHD sem er ofvirkni með athyglisbresti. Á Suðurnesjum eru færri nemendur en annars staðar á landinu sem finna fyrir þessum einkennum. Dæmi um niðurstöður svona spurninga má sjá í töflu nr. 1.

Hlutfall framhaldsskólanemenda sem segjast vera greindir með athyglisbrest er 7,8% á Suðurnesjum, 10,5% á höfuðborgarsvæðinu og 9,9% á landsbyggðinni.

Grunnskólanemendur voru jafnframt spurðir að því hvort þeim finnst þeir vera lagðir í einelti í skólanum. Ef einn nemandi svarar þessari spurningu játandi er það alltaf einum nemanda of mikið, og því miður voru þeir fleiri en það. Suðurnesin eru þó ekki að koma verr út en aðrir staðir á landinu hvað einelti varðar. Hlutfall þeirra sem telja sig verða fyrir einelti í skólanum er það sama og á höfuðborgarsvæðinu eða 1,5% grunnskólanemenda. Á landsbyggðinni er hlutfallið 2,2%.

Hér á Suðurnesjum virðist vera meira um það að grunnskólanemendum sé sett fyrir heimavinna en annars staðar á landinu, því hlutfall þeirra sem segjast aldrei þurfa að vinna heimavinnu er lægra hér en bæði á höfuðborgarsvæðinu og landsbyggðinni. Niðurstöðurnar má sjá í töflu nr. 2.

Færri nemendur, bæði í grunnskóla og framhaldsskóla, vinna með námi á Suðurnesjum en annars staðar á landinu. Niðurstöðurnar má sjá í töflu nr. 3.

Í ljósi atvinnuleysis á svæðinu er líklegt að erfiðara sé fyrir skólakrakka að fá vinnu með námi, en það hlýtur þó að teljast jákvætt að þeir einbeiti sér þá frekar að náminu sem er í reynd full vinna fyrir flesta sem vilja standa sig vel.

Þegar kemur að framtíðarsýn ungmenna á Suðurnesjum stefna langflestir á áframhaldandi nám að loknum grunnskóla og framhaldsskóla, það er að segja álíka margir hér og annars staðar á landsbyggðinni. Hlutfallið er örlítið hærra á höfuðborgarsvæðinu. Á Suðurnesjum stefna 4,3% í vinnu eftir grunnskólann, 4,5% á landsbyggðinni en 2,7% á höfuðborgarsvæðinu. Grunnskólanemendurnir hérna eru almennt jákvæðari en þeir á höfuðborgarsvæðinu eða landsbyggðinni, hvað atvinnuhorfur í framtíðinni varðar þegar spurt er um möguleika á góðu starfi, hærri tekjum en foreldrar og líkum á atvinnuleysi.

Þó að ástandið sé stundum dökkt þá er það sjaldnast svo dökkt að það lýsi ekki einhvers staðar í kringum okkur. Það má alltaf finna ljósa punkta innan um og eftir því sem maður leitar betur og einbeitir sér að þeim og því jákvæða í samfélaginu, fer því fjölgandi sem maður getur verið ánægður með. Það má því alls ekki gleymast í umræðunni um atvinnu- og menntamál á Suðurnesjum að það er ýmislegt gott að eiga sér stað, samhliða öðru sem þarf að ráða bót á. Mun auðveldara er að takast á við vandamálin ef hugsað er í lausnum og einblínt á það jákvæða og uppbyggilega.