Að vera eða vera ekki

-málefni varnarliðsins.

Nú þessa dagana er að dynur yfir okkur Suðunesjamenn enn ein bylgja uppsagna starfsmanna hjá Varnarliðinu. Reikna má með að u.þ.b. 20 starfsmenn fái uppsagnarbréf fyrir næstu mánaðarmót og lætur nærri að um 150 manns hafi þá misst vinnu sína frá því að þessi hrina hófst í nóvember sl. og þá eru ónefndir þeir sem misst hafa vinnu sína vegna samdráttar hjá verktökum sem unnið hafa fyrir varnarliðið. Þetta er grafalvarlegt mál, ekki síst fyrir þá sem fyrir þessu verða og fjölskyldur þeirra. Jafnframt er sú nagandi óvissa sem starfsmenn búa við, ólýðandi og óverjandi til lengri tíma.  Legið hefur fyrir um langa hríð sá vilji bandarískra stjórnvalda að dregið verði úr starfssemi varnarliðsins hér á landi eða hún jafnvel slegin af. Bandarísk stjórnvöld meta það svo að fjármunum sé betur varið annars staðar, á svæðum þar sem ófriður er fyrir hendi eða á svæðum þar sem bandarísk stjórnvöld hafa verið að efna til ófriðar.
Bandarískir embættismenn í Pentagon sjá ofsjónum yfir þeim uppæðum sem eytt er í varnarstöðina á Keflavíkurflugvelli enda ekki verið að eyða neinum smápeningum í starfssemi varnarliðsins hér á landi, sem kostar jafnmikið og jafnvel meira en reksturinn á öllum norska hernum. Íslenskir ráðamenn hafa ýmislegt gert til þess að halda í varnarliðið m.a. stutt innrás í Írak og afsalað sér möguleikum á aðkomu að endurskipulagningu hersins hér á landi, með því að samþykkja að yfirstjórn starfssemi varnarliðsins hér á landi sé niðri í Evrópu en ekki í tvíhliða samningi Íslendinga og Bandaríkjamanna. Þetta hefur gert það að verkum að íslenskir ráðamenn eru nánast áhorfendur að því sem er að gerast, án þess að fá rönd við reist. Utanríkisráðherra Halldór Ásgrímsson og verðandi forsætisráðherra hefur talað um áframhald hagræðingar á Keflavíkurflugvelli sem þýðir það eitt, að áfram mega starfsmenn varnarliðsins búa við þá óvissu sem af þessu hlýst.
En mér þykir eðlileg að spyrja, hversu langt er hægt að ganga í hagræðingu án þess að til niðurskurðar á starfsemi varnarliðsins komi og þá vörnum landsins. Þegar búið er að segja upp rúmlega 15% starfsmanna,  ásamt þeim sem eiga eftir að missa vinnuna þegar nýtt fjárhagsár rennur í garð, má þá ekki reikna með að þetta sé farið að hafa áhrif á starfssemi varnarliðsins. 
Og hvenær eigum við Íslendingar að segja hingað og ekki lengra?

Mikið atvinnuleysi á Suðurnesjum
Atvinnuleysi hefur verið mikið hér á Suðurnesjum undanfarin misseri, en sem betur fer hefur það ekki aukist, þrátt fyrir þessa miklu fækkun starfa hjá varnarliðinu.  Sveitarfélög hafa gripið til aðgerða með því að ráðast í kostnaðarsöm verkefni sem dregið hafa úr atvinnuleysi. Má nefna uppbyggingu Hafnargötu  í Reykjanesbæ sem dæmi um slíkt verkefni. Einnig hafa þau ásamt ýmsum fyrirtækjum í samvinnu við atvinnuleysistryggingarsjóð hrint af stað ýmsum átaksverkefnum sem einnig hafa slegið  á atvinnuleysi. Sem betur fer er ýmislegt fleira í farvatninu s.s fjölgun starfa í Flugstöð Leifs Eiríkssonar á næstu misserum, virkjun á Reykjanesi og einnig og vonandi Stálpípuverksmiðja í Helguvík. Þá hefur bæjarstjórn Reykjanesbæjar lýst yfir þeim vilja sínum að Tækniháskólanum verði fundinn staður í Reykjanesbæ sem myndi örugglega hafa jafngóð áhrif á okkar samfélag og Háskólinn á Akureyri hefur haft á Eyjafjarðarsvæðið.   Það má því með góðu móti halda því fram að atvinnuhorfur hér á Suðurnesjum væru ekki alslæmar ef ekki hefði komið til þessa samdráttar hjá varnarliðinu.

Staða heimsmála
Þegar staðan í heimsmálunum er orðin slík að forsetar Bandaríkjanna og Rússlands fá sér í glas saman, er ljóst að Bandaríkjamenn hafa enga hagsmuni af því að reka herstöð á Íslandi. Einnig eru þeir varnarhagsmunir sem við Íslendingar höfum af herstöðinni mjög óljósir. Það má spyrja að því hvort vera okkar í Nato nægi okkur ekki, því að árás á eitt Nato ríki jafngildir árás á öll hin.  Við hljótum því, í ljósi þeirra  breytinga sem eru að verða á starfssemi varnarliðsins hér á landi, að að horfast í augu við þetta og fara að spyrja annarra spurninga.
Erum við kannski komin að þeim tímapunkti að við eigum að fara að velta fyrir hvernig hægt sé að semja um brottför hersins í áföngum og leggja þá áherslu á að haldið sé utan um þá starfsmenn varnarliðsins sem þurfa endurmenntunar við, til þess að komast aftur inn á almennan vinnumarkað og að eldri starfsmönnum varnarliðsins sem unnið hafa þar í áratugi, verði gert kleift að ljúka störfum með reisn.
Eiga Davíð Oddson forsætisráðherra og Halldór Ásgrímsson utanríkisráðherra að fara með slíkar vangaveltur í farteskinu á Nato fundinn sem hefst í Tyrklandi næstu viku.? 

 
Guðbrandur Einarsson
formaður Verslunarmannafélags Suðurnesja
og bæjarfulltrúi í Reykjanesbæ